ALMAN DEMOKRATİK CUMHURİYETİ
Doğu Almanya olarak da bilinen Alman D emokratik Cumhuriyeti’nin kuzeyinde Baltık Denizi, batısında ve güneybatısında Almanya Federal Cumhuriyeti, doğusunda Polonya, güneydoğusunda ise Çekoslovakya yer almaktadır. Kuzeyde Elbe ve Oder ırmakları ile irili ufaklı akarsuların ve göllerin akaçladığı geniş ovalar uzanır. Alman Demokratik Cumhuriyeti’nin yüzölçümü Federal Almanya’nınkinin yaklaşık yarısı kadardır.
ALMAN DEMOKRATİK CUMHURİYETİ'NE İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 108.333 km2.
NÜFUS: 16.598.000 (1987).
YÖNETİM BİÇİMİ: Halk Cumhuriyeti.
DOĞAL YAPI: Kuzey Baltık kıyılarındaki ovalar yer yer Thüringen, Erzgerbirgerve Harz dağları gibi engebelerle kesilerek güneye doğru uzanır.
TARIM ÜRÜNLERİ VE HAMMADDELER: Tahıllar, patates, linyit, potas, kayatuzu.
BAŞLICA SANAYİLER: Makine, mühendislik, demiryolu araçları, elektronik aletler, ev eşyası, dokuma, porselen, kimyasal ürünler, optik aletler.
ÖNEMLİ KENTLER: Berlin (Doğu), Leipzig, Dresden, Karl-Marx-Stadt, Magdeburg
Ovalar, Leipzig’in güneyinde ve Magdeburg’un güneybatısında yerini yaylalara ve “maden dağları” da denen Harz Dağları’na, Thüringen ve Erzgebirge gibi değerli maden yatakları bulunan engebeli topraklara bırakır. Ülkenin en yüksek dorukları Erzgebirge’de 1.214 metre yükseklikteki Fichtelberg ve Harz Dağları’ndaki 1.142 metre yükseklikteki Brocken’dir. Ülkede kışlar uzun ve sert, yazlar oldukça ılıktır. Doğuya doğru gittikçe iklim koşulları çetinleşir.
Kentler, Kırsal Alanlar, Sanayi ve Ulaşım
Alman Demokratik Cumhuriyeti’nin başkenti Doğu Berlin önemli bir kara ve demiryolu kavşağıdır. Tarihi bir kent olan Leipzig, basımevleriyle ve Avrupa’nın en ünlü fuarları arasında sayılan yıllık ticaret fuarlarıyla tanınır. Büyük besteci J. S. Bach, Leipzig’de gömülüdür. Dresden ise paha biçilmez sanat koleksiyonları ve operasıyla ünlüdür. Dünyaca beğenilen Dresden porselenleri kentten birkaç kilometre uzaklıktaki Meissen’de yapılır. Dresden’in güneybatısında makine, dokuma ve kimya sanayisiyle tanınan Karl-Marx-Stadt (eski Chemnitz) yer alır (bak. BERLİN: DRESDEN; Leipzig ).
Alman Demokratik Cumhuriyeti’nde üretim, merkezi bir plana göre yapılır. Devlet küçük çiftçileri, topraklarını birleştirerek ortak üretim yapmaya özendirmektedir. Her çiftliğin en az ne kadar üreteceği ekonomik planda belirlenir. Topraktan elde edilen başlıca ürünler buğday, arpa, patates, şekerpancarı ve hayvan yemi olarak üretilen mısırdır. Tarımın ülke ekonomisinde çok önemli bir payı olmasına karşın, ülkenin işgücünün üçte biri sanayi alanında çalışır.
Alman Demokratik Cumhuriyeti Doğu Avrupa’nın en ileri ve refah düzeyi en yüksek olan ülkesidir. Bunun başlıca nedeni sanayi alanındaki gelişmişliğidir. Çok zengin linyit yataklarına sahiptir ve enerji gereksiniminin yaklaşık üçte ikisini bu yataklardan sağlar. Buna karşılık demir ve çelik üretimi için gerekli olan kok kömürü açısından yoksuldur. Nükleer enerji için gerekli olan uranyum Erzgebirge’den çıkarılır. Ülkede ayrıca bol miktarda potas, kayatuzu ve kereste bulunmaktadır.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra ülke, Ruhr ve Ren bölgesinin Federal Almanya’da kalmasından dolayı kömür ve elektrik sıkıntısı çekmişti. Bu yüzden linyit kaynaklarından yararlanarak elektrik üretmek zorunda kaldı. Enerji santrallarında ise SSCB’den aldığı petrolü kullanmaktadır. Ayrıca nükleer enerji santrallarının yapımı planlanmaktadır. M etalürji, kimya ve mühendislik sanayilerinin geliştirilmesine büyük önem verilmektedir. Gelişmiş bir makine üretim sanayisi olan ülkenin üretiminin başlıca alıcıları SSCB ile öbür D oğu Avrupa ülkeleridir.
Oder Irmağı üstündeki Frankfurt, Brandenburg ve Dresden dolaylarında büyük demir-çelik işletmeleri vardır. Makine üretimi ülkenin sanayi üretiminin üçte birini oluşturur. Optik aletler, fotoğraf makineleri ve dürbünler Jena’da, porselen eşya Meissen’de üretilir.
Alman Demokratik Cumhuriyeti çok işlek bir kara ve demiryolu ağma sahiptir. Elbe, Oder, Saale ırmakları ve çok sayıda kanal yoluyla Baltık Denizi’ne bağlanan geniş bir ulaşım şebekesi kurulmuştur. Deniz ticareti için Baltık kıyılarından yararlanılır. Ülkenin başlıca limanları Rostock, Wismar ve Stralsund’ dur. Devlet havayollarının adı Interflug’dur ve merkez havalimanı Doğu Berlin’deki Schönefeld’dir.
Yönetim Biçimi
Alman Demokratik Cumhuriyeti Nisan 1968’de onaylanan anayasaya göre sosyalist bir ülkedir. Başlıca yönetim organları Parlamento, Devlet Konseyi, Bakanlar Kurulu. bölgesel ve yerel yönetimler ve yargı kurumlandır. Halk Meclisi adı verilen Parlamento’ya 21 yaşını dolduran herkes aday olabilir. Oy verme yaşı 18’dir. Devlet Konseyi içişlerden sorumludur. Bölgesel ve yerel yönetimler kentlerin ve kırsal alanların planlanması, konut sorunu, kamu hizmetleri, yerel taşımacılık, eğitim, sağlık ve spor gibi konularda merkezi hükümete yardımcı olur.
Yaşam Biçimi
3-6 yaş çocukları için okulöncesi eğitim, anaokullarınca sağlanır. Zorunlu eğitim 6-16 yaş arasındadır. Eğitim üç aşamalıdır. İlk iki aşamada öğrencilere her okuldaki olağan dersler öğretilir. Üçüncüsü ise “politeknik” eğitim aşamasıdır. Bu dönemde öğrenciler, haftada dört saat olmak üzere fabrikalarda ve tarlalarda çalışırlar. Çocukların birçoğu için bu çalışma gelecekteki mesleğinin ön hazırlığıdır. Ayrıca üniversiteye hazırlık niteliğinde, sınavla girilen okullar da vardır.
Ülkede spora çok önem verilir ve spor çalışmaları devletçe desteklenir. Spora eğilimli, yetenekli çocuklar özel spor okullarında eğitilir. Gençler bisiklet, atletizm, yüzme, jimnastik gibi bütün olimpiyat sporlarına özendirilir. Demokratik Alman sporcular Olimpiyat Oyunları’nda pek çok şampiyonluk kazanarak üstünlüklerini göstermişlerdir.
Alman Demokratik Cumhuriyeti’nde halkın geliri dengeli dağılmıştır. Ülkenin refah düzeyi dengeli bir biçimde yükselmektedir. Çok sayıda insan, sendikaların ya da fabrikalann sağladığı tatil olanaklarından yararlanır. İşgücünün yandan fazlasını kadınlar oluşturur. Küçük çocukları olan anneler, devletin sağladığı kreşler, anaokulları, oyun evleri türünden kuruluşlara çocuklarını bırakabildikleri için işlerinden ayrılmak zorunda kalmazlar. (Ayrıca bak. ALMAN EDEBİYATI; AALMAN SANATI VE MÜZİĞİ; ALMANYA; ALMANYA FEDERAL CUMHURİYETİ.)
