Anders Celsius
(1701-1744). Uppsala’da doğan ve çalışmalarını, bu kentte gerçekleştiren İsveçli fizikçi ve astronom Anders Celsius 1730’da Uppsala Üniversitesinde astronomi profesörü oldu. Yapımı 1740’ta tamamlanan Uppsala Gözlemevi’ni kurarak yaşamının son dört yılında orada çalıştı. Biri Dünya’nın Güneş’e üzaklığımn hesaplanmasına yarayan yeni bir yönteme, öbürü Dünya’nm biçimini saptamaya yönelik gözlemlere ilişkin iki astronomi kitabı yazdı. Dünya'nın kutuplarda hafifçe basık olduğunu gözlem yoluyla bulan ilk bilim adamlarından biri oldu.
Celsius günümüzde kendi adını taşıyan sıcaklık ölçeğinin bulucusu olarak tanınır. Santigrat olarak da adlandırılan bu ölçek dünyanın her yanında, özellikle bilimsel ölçümlerde kullanılır. Daha önce kullanılan sıcaklık ölçeğini Danzigli (günümüzde Polonya’daki Gdansk) bir Alman fizikçi olan Daniel Fahrenheit (1686-1736) 1714’te geliştirmişti. Çalışmalarını daha çok Hollanda’da yürüten Fahrenheit’ın adıyla anılan bu ölçek suyun donma noktasını 32°F, kaynama noktasını da 212°F olarak gösterir.
Celsius 1742’de farklı bir sıcaklık ölçeği geliştirdi. Sıcaklık ölçümüne temel olarak, suyun sıvı halde bulunduğu sıcaklık aralığını aldı ve bu aralığı, Fahrenheit’ın yaptığı gibi 180 değil 100 eşit parçaya (dereceye) ayırdı. Aslında Celsius, buzun erime noktasını 100, suyun kaynama noktasını 0 olarak kabul etmişti. Daha sonra 0 ile 100 yer değiştirdi.
Başlangıçta bu ölçeğe, “yüz adım” anlamındaki Latince cerıtum gradus'tan gelen santigrat ölçeği denmişti. Ama 1948’de toplanan uluslararası konferansta, bilim adamları Fahrenheit ölçeğinde olduğu gibi bu ölçeğe de bulucusunun adını verdiler. Günümüzde bu ölçek Celsius sıcaklık ölçeği olarak adlandırılır. Ölçeğin bölümlerine Celsius derecesi denir ve °C olarak yazılır.
Bilim adamları Celsius ölçeğinin Fahrenheit ölçeğinden daha uygun olduğunu saptadılar ve bu ölçek 0°C’den küçük ve 100°C’den büyük sıcaklıkları da gösterecek biçimde genişletildi. Günümüzde Fahrenheit ölçeği ABD ’de ve Kanada’da bilimsel olmayan sıradan ölçümlerde, Celsius ölçeği ise dünyanın öteki ülkelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Celsius ölçeğiyle verilmiş bir sıcaklığı Fahrenheit ölçeğine dönüştürmek için, Celsius derecesini 9’la çarpıp, 5’e bölmek ve 32 eklemek gerekir. Fahrenheit derecesini Celsius derecesine çevirmek içinse, Fahrenheit derecesinden 32 çıkarılır, sonuç 5’le çarpılıp 9’a bölünür.
