Andre-Marie AMPÊRE
(1775-1836). Fransız fizik ve matematik bilgini Ampere bilim tarihinin en ilginç kişilerinden ve “harika çocuklarından biridir. Daha 12 yaşındayken, eski bilginlerin yapıtlarını okuyabilmek için kendi kendine Latince öğrenerek ve Öklit’in geometri problemlerini çözmeyi başararak dehasını kanıtlamıştı. Çocukluğunda üstün matematik yeteneğiyle dikkati çeken ve yıllarca Paris’teki Politeknik Okulu’nda matematik dersleri veren Ampere’in adı bugün büyük fizik bilginleri arasında anılır.
Ampere, elektrik akımı ile mıknatıslanma arasındaki ilişkiyi açıklayarak elektromagnetizma adıyla yeni bir bilim dalının temellerini atmıştır. 1820’de DanimarkalI fizikçi Hans Christian Örsted’in gözlemlerine dayanarak, içinden akım geçen bir iletkenin bir mıknatıs gibi davrandığını ve çevresinde bir magnetik alan oluştuğunu açıkladı (bak. Magnetİzm a). Bugünkü elektromıknatısların, radyo ve televizyon yayınlarının, elektrik motorlarının ve üreteçlerinin, teyplerde ses kaydı, bilgisayarlarda bilgi kaydı için kullanılan magnetik bantların çalışma ilkesi hep bu temele dayanır.
Elektromagnetizmanın kuramsal temellerini beş hafta gibi çok kısa bir sürede oluşturarak bilim tarihinde inanılmaz bir rekor kıran Amp&re, bulgularını uygulama alanına da geçirdi. Elektrik akımının ölçülmesinde kullanılan ampermetre ve galvanometre gibi aygıtların yaratıcısı da Amp&re’dir (bak. Ampermetre). Elektrik bilimine katkıları nedeniyle, elektrik akımı birimine Ampdre’in adı verilmiştir.
