Antimon
Antimon, Periyodik çizgelgenin VA grubunda yer alan kimyasal element. Gümüş beyazı renkli, kırılgan bir metal olan antimonun (antimuan da denir), simgesi 56, atom sayısı 51, atom ağırlığı 121,75'tir. Kimyasal sembolü Sb, stibnitin Latince adı "stibium"dan türetilmiş, "antimon" adı ilk olarak XIII. yy'da Geber'in yapıtlarında, antimonium biçiminde kullanılmıştır.
Antimonun yerkabuğunda bulunma oranı % 0,0001 'dir. Ana mineralleri olan stibnit (Sb/2S/3) ve senarmontit (Sb/2 0/3) çoğunlukla kurşun, gümüş ve bakır filizi yataklarında bulunurlar. Antimon, Sb/2S/3'ün açık havada kızdırılıp Sb/2 0/3 oluşturulmasıyla, sonra oksidinin karbonla indirgenmesiyle elde edilir.
Metal antimon 630,5 °C'ta ergir; 1 380 °C'ta buharlaşır; yoğunluğu 6,69 g/ml, elektrik iletkenliği yalnızca % 3,76'dır (bu, gümüşünkü kadar bir değerdir). En az istikrarlı üç allotropu sarı antimon, siyah antimon ve patlayıcı diye adlandırılan antimondur. Metalik olmayan sarı biçimi, stibin'in (SbH/3) düşük sıcaklıkta klorin ya da brominle yükseltgenmesiyle elde edilir. Bunun içinde Sb/4 molekülleri vardır ve -90 °C'ın üstünde kendiliğinden metale dönüşür. Siyah antimon, yüksek sıcaklıkta antimon buharının hızla soğumasıyla oluşan kararsız ve amorf bir maddedir. Patlayıcı antimon, SbCI/3 'ün hidroklorik asitte elektrolizi yoluyla elde edilen billursu olmayan bir katı maddedir. Mekanik şok altında patlamalı bir biçimde metale dönüşür.
Antimon +3 ve +5 yükseltgenme durumlarında kararlı bileşikler oluşturur. Metal, su ya da oksijenle, ancak yüksek sıcaklıkta tepkimeye girer; sıcak nitrik asit, antimonu hidratlı Sb(V) oksidine dönüştürür; yüksek ısıda sülfürik asitle de antimon sülfat (Sb/2[So/4]3), elde edilir.
Üretilen antimon metalinin çoğu, çeşitli alaşımlar oluşturmakta kullanılır; antimon bileşikleri pek önemli değildir. Antimonun kurşun gibi yumuşak bir metale eklenmesiyle oldukça sert ve katı bir alaşım elde edilir ve çoğunlukla akümülatör ızgaralarının yapımında kullanılır. Başka bir önemli alaşım da metal tipindedir; içinde değişik miktarlarda antimon, kalay, kurşun ve az miktarda bakır bulunur. Metal, sıvı halde hafifçe yayılır ve döküm kalıbında katılaşırken çok güzel biçim alır. Yüksek derecede arı antimon, yarıiletken maddeler yapımında kullanılır.
Çeşitli antimon bileşikleri çeşitli derecelerde zehirleyicidir. Metalin kendi, zararsızdır; antimon potasyum tartrat yüzyıllar boyunca tıpta kusturucu olarak kulanılmıştır, ama uçucu SbH/3 son derece zehirleyicidir.
