Antoine-Laurent Lavoisier
(1743-1794). Büyük Fransız bilim adamı Antoine-Laurent Lavoisier Paris’te doğdu ve çok iyi bir öğrenim gördü. Paris’teki Bilimler Akademisi’nde kimyacı olarak çalıştı, aynca 1775’te Fransız hükümetince barut fabrikalarının yöneticiliğine atandı ve bu fabrikalardaki üretimi büyük ölçüde geliştirdi.
Lavoisier, 1770’lerde havanın çeşitli gazların bir karışımı olduğunu ve bu gazlardan birinin eksikliği halinde yanma olayının gerçekleşemeyeceğini gösterdi. Bu önemli gazı 1774’te İngiliz bilim adamı Joseph Priestley keşfetmişti, ama bu gaza bugün de kullanılmakta olan adını 1777’de Lavoisier verdi. Lavoisier bu gazı oksijen olarak adlandırdı; oksijen sözcüğü “asit oluşturan” anlamına geliyordu ve Lavoisier bu gazın bütün asitlerde bulunduğunu düşünüyordu, oysa bunun yanlış olduğu daha sonraları ortaya çıkarıldı. Lavoisier ayrıca, solunumun da oksijen gerektiren bir tür yanma olduğunu gösterdi.
Lavoisier, kimyasal tepkimeler sırasında ortaya çıkan ağırlık değişikliklerini çok duyarlı biçimde ölçen bir terazi geliştirdi ve buluşlarının çoğunu bu terazinin sayesinde gerçekleştirdi. Örneğin, cıvayı açıkta ısıttığında ağırlığının arttığını buldu ve buradan da cıvanın havadaki oksijenle birleşerek cıva oksit oluşturduğu sonucuna ulaştı. Ardından, bu ağırlık artışının, cıva oksitin ısıtılması durumunda açığa çıkan oksijenin ağırlığına eşit olduğunu göstererek buluşunu kanıtladı. Modern kimyada bu ağırlık değişikliklerine nicel değişiklikler denir.
Lavoisier, 1783’te suyun hidrojen ve oksijenden oluştuğunu açıkladı. Ardından, kimyasal maddelerin adlandırılmasına yönelik, günümüzde de kullanılmakta olan yeni bir sistem geliştirdi ve ilk kez kimyasal elementlerin bir tablosunu hazırladı. Lavoisier, öbür kimyacıların buluşlarının tanıtımı için de çok çaba harcadı; bugün de geçerli olan kimya ilkelerinin pek çoğu onun çalışmalarına dayanarak geliştirilmiştir. Bu nedenle Lavoisier, “modern kimyanın kurucusu” olarak kabul edilir.
Lavoisier, yalnızca bir kimyacı değildi. Ağırlıklar ve ölçüler için metre sisteminin kurulmasına katkıda bulundu, tarımda bilimsel yöntemlerin uygulanması halinde daha bol ürün alınacağını göstermek için özel bir çiftlik kurdu, hastane ve hapishanelerdeki koşulların iyileştirilmesine çalıştı, yeni su kanallarının yapılması yolunda uğraş verdi, banka ve sigorta şirketlerinin yaygınlaşmasını destekledi. Gerçekten de Lavoisier, kamu işlerinde etkin görev alan ilk bilim adamlarından biridir. Ama bu, ona pek yarar sağlamadı; çünkü Fransız Devrimi sırasında devrimciler ona bir düşman gibi davrandılar ve sonuçta onu giyotinle idam ettiler. Fransız matematikçi Joseph-Louis Lagrange, “O kafanın kesilmesi yalnızca bir dakika sürdü ama onun benzerinin dünyaya gelmesi için bir yüzyıl bile yetmeyebilir” demiştir.
