Bahayi Mehmet Efendi
Bahayi Mehmet Efendi, Türk şairi ve din adamı (İstanbul 1601 - ay.y. 1653). Hoca Sadettin Efendi'nin torunu olan Bahayi Mehmet Efendi (ya da Bahai), medrese öğreniminden sonra i müderrisliklerde bulundu (1619-1629). Selanik ve Halep kadılığı yaptı (1630-1633). Halep valisi Ahmet Paşa'yla geçinemeyince, paşa tarafından keyif verici içkilere, tütüne düşkün olduğu Murat IV'e ihbar edildi ve görevden alınarak Kıbrıs'a sürüldü. Bir yıl sonra bağışlanıp, İstanbul'a dönerek, Şam (1638), Edirne (1644), İstanbul (1645) kadılıklarında, Anadolu ve Rumeli kazaskerliğinde bulundu. Hacı Abdürrahim Efendi'nin yerine şeyhülislâmlığa getirildi (1649). İzmir'de suç işleyen bir İngiliz vatandaşının İzmir kadılığında yargılanmasını önlemek isteyen konsolos suçluyu kaçırınca, sadrazam tarafından durumu "idare etmesi"nin bildirilmesine karşın bu buyruğu dinlemeyip, Galata'daki İngiliz elçisini zorla yanına getirterek konsolosun görevden alınmasını istemesi, isteği yapılmayınca da kendi konağında hapsettirmesi üstüne, görevden alındı (1651); ama ertesi yıl yeniden şeyhülislâmlığa atandı (1652).
Bahayi Mehmet Efendi, bir din bilgini olarak değil, şair olarak ün yapmıştır. Gerek İslâm bilimleri, gerek hukuk alanındaki bilgilerinin sınırlı olduğu anlaşılmaktadır; nitekim dünyanın yuvarlaklığı düşüncesinden yola çıkan Kâtip Çelebi, Kuzey ve Güney yarıkürelerde değişik olması gereken namaz ve oruç vakitlerinin belirlenmesi için fetva isteyince vermemiş, bu nedenle de Çelebi tarafından cahillikle suçlanmıştır (buna karşılık, tütün içmenin mubah olduğu konusunda fetva vererek softaları da kızdırmıştır). Divan şiirinin bütün inceliklerini taşıyan şiirlerinde sese önem vermiş, buluş ve nüktenin ardından koşmuştur. Divan'ı, bir incelemeyle birlikte Sadettin Nüzhet Ergun tarafından basılmıştır: Şeyhülislâm Bahayi-Hayatı ve Eserleri (1933).