Batı Samoa
BATI SAMOA, Büyük Okyanus’un ortalarında, Yeni Zelanda’nın yaklaşık 2.900 km kuzeydoğusunda yer alan adalar zinciri üzerinde kurulu bağımsız bir devlettir. Savaii ve Upolu bu zincirin iki önemli adasıdır. Upolu’nun kuzey kıyısındaki Apia başkenttir. Öbür küçük adalarla birlikte ülkenin yüzölçümü 2.831 km2’dir. Batı Samoa doğuda, ABD’ ye bağlı Amerikan Samoası ile komşudur. Nüfusu yaklaşık 160 bindir ve bunun 33 bin kadarı Apia’da yaşar. Upolu ve Savaii volkanik adalardır. Yanardağlar günümüzde etkin değildir; ama yeryüzeyi lavlarla kaplı olduğu için, Savaii’nin büyük bölümünde tarım yapılamaz. Savaii’de dağların yüksekliği 1.800 metrenin üzerine çıkar. Kıyı kesimi dışında hemen hiç düzlük yoktur. Her iki adada da krater gölleri, hızla akan ırmaklar ve çağlayanlar vardır. Özellikle kasırgalar mevsimi olan aralık ve mart ayları arasında çok yağmur yağar. Topraklan verimli olan adalar sık tropik bitkilerle örtülüdür.
BATI SAMOA'YA İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 2.831 km2.
NÜFUS: 161.300 (1987).
YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli meşruti krallık.
BAŞKENT: Apia.
COĞRAFİ ÖZELLİKLER: iki büyük volkanik ada, Savaii ve Upolu ile yedi küçük adadan oluşur. Kıyıları mercan kayalıklarıyla kaplıdır. Savaii'deki Mauga Silisili 1.858 metreyle en yüksek tepesidir.
EKONOMİ: Hindistancevizi, kakao, muz, meyve ve sebze başlıca ürünler; kerestecilik, balıkçılık, turizm önemli etkinliklerdir.
Adaların halkını, Yeni ZelandalI Maoriler’le akraba olan Polinezyalılar oluşturur (bak. POLİNEZYALILAR). Buralarda az sayıda AvrupalI ve Çinli de yaşar. Yaygın olarak İngilizce konuşulur. Eğitim parasız olup, 7 ile 15 yaş arasında zorunludur. Adalıların başta gelen uğraşı tarımdır. Halk, domuz ve tavuk besler, meyve ve sebze yetiştirir. Batı Samoa’da plantasyon denen büyük çiftliklerde hindistancevizi, kakao ve muz yetiştirilir. Kerestecilik, balıkçılık ve turizm küçük ama gelişen sanayilerdir. ABD, Yeni Zelanda ve Japonya, Batı Samoa’nın ticaret yaptığı başlıca ülkelerdir. Havayolları Apia’yı Amerikan Samoası’ndaki Pago Pago ile Fiji’deki Suva’ya bağlar.
Tarih
Upolu’ya ve Amerikan Samoası’ndaki Tutuila’ya 1722’de ilk kez ayak basan Avrupalı, HollandalI Jacob Roggeveen’dir. Savaii Adası bu tarihten çok sonra, 1787’de keşfedilebildi. 1830’larda, Londra Misyoner Derneği’nin propagandasıyla halkın çoğu Hıristiyan oldu. Ardından, adalara Katolik ve Protestan misyonerler de geldiler. 1899’da Almanya, ABD ve İngiltere, aralarında anlaşarak Batı Samoa’yı Almanya’nın, doğudaki adaları ise ABD’nin yönetimine bıraktılar. 1914’te I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, Yeni Zelanda askerleri ülkeyi işgal etti. Savaştan sonra Batı Samoa’yı Milletler Cemiyeti adına Yeni Zelanda yönetti; 1947’de Birleşmiş Milletler gözetimi altına girdi, 1962’de bağımsızlığına kavuştu. 1976’da Birleşmiş Milletler üyesi olan Batı Samoa, aynı zamanda İngiliz Uluslar Topluluğu’nun bir üyesidir.
