Benito Mussolini
(1883-1945). Yaklaşık 20 yıl boyunca İtalya’yı yöneten faşist diktatör Benito Mussolini, ülkenin kuzeyinde Forli yakınlarında Predappio’da bir demircinin oğlu olarak dünyaya geldi. Mussolini, ilk ve ortaöğrenimi sırasında disiplinsiz ve saldırgan davranışları nedeniyle iki kez okuldan uzaklaştırıldı. Gençliğinde sosyalist düşüncelere ilgi duydu. 1901 ’de eğitimini tamamlayan Mussolini, kısa bir süre öğretmenlik yaptı ve aynı yıl İtalyan Sosyalist Partisi’ne üye oldu. 1910’da Forli’de bir gazete çıkardı. Bundan bir yıl sonra tutuklanarak bir süre hapiste kaldı. 1912’de İtalyan Sosyalist Partisi’nin yayın organı olan Avanti (“İleri”) gazetesinin yönetimine getirildi. Ama I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, tarafsızlık politikasını savunan Sosyalist Parti ile çelişkiye düştüğü için gazeteden uzaklaş tırıldı. Bunun üzerine, aşırı milliyetçi görüşlerini yaydığı II Popolo d’Italia (“İtalya Halkı”) gazetesini çıkarmaya başladı ve birkaç ay sonra Sosyalist Parti’ den atıldı. İtalya’nın İtilaf Devletleri yanında savaşa girmesinden sonra iki yıl boyunca piyade olarak askerlik yaptı. 1917’de yaralandıktan sonra yeniden gazetesinin başına geçti.
Savaş sonrası İtalya’da enflasyon ve yoksulluk arttı. Ülkenin ekonomik ve siyasal yaşamına karmaşa egemen oldu. Siyasal görüşleri tümüyle değişmiş olan Mussolini, bu dönemde, ülkede durumundan hoşnut olmayan kesimleri kendi çevresinde toplayabilmek için propaganda yapmaya başladı. Yöneldiği kesimler, daha çok işsizler, terhis edilen ve iş bulamayan askerler, sosyalizmin güçlenmesinden korkan toprak sahipleri ve sanayicilerdi. Siyasal propagandası milliyetçilik, güçlü ve otoriter devlet ve ahlaksal değerlerin yüceltilmesi doğrultusundaydı. Büyük toprak sahipleri ve işadamları Mussolini’yi önce parasal olarak, daha sonra açıkça desteklemeye başladılar.
1919’da Kara Gömlekliler adıyla tanınan faşist örgütü kurdu ve “Duce” (önder) olarak bu örgütün başkanlığını üstlendi. Kara gömlekli faşistler, sosyalist ve komünist eğilimli işçi örgütlerine karşı zor kullanarak İtalya’da terör ortamı yarattılar ve karşıt görüşlü olanları sindirdiler. Yönetimi tümüyle ellerine geçirmeyi ve küçümsedikleri demokrasiyi yok etmeyi hedeflediler. 1921’de Faşist Parti resmen kuruldu ve aynı yıl Mussolini meclise girmeyi başardı.
1922’de çıkan hükümet bunalımı sırasında faşistlerin düzenledikleri Roma yürüyüşünden korkan Kral III. Vittorio Emanuele, Mussolini’yi başbakanlığa getirdi. Üç yıl süreyle ülkeyi koalisyon hükümetleriyle yöneten Mussolini 1925’te tüm yetkileri kendinde topladı. Faşist Parti dışındaki tüm partiler yasaklandı. Basının yönetimi eleştirmesini ve muhalefet yapmasını da yasa çıkararak engelleyen Mussolini, İtalya’yı diktatörlükle yönetmeye başladı. Toplumsal barışı sağlayacağını ileri sürerek, aynı işkolunda çalışan işçi ve işverenlerin bir araya getirildiği korporasyonlar kurdu; ülke ekonomisini ve sınıflar arası çelişkileri denetim altına almaya çalıştı. Daha sonra Akdeniz’i bir İtalyan gölü yapma ve Roma İmparatorluğu’nu canlandırma hedefini öne süren Mussolini 1936’da Habeşistan’ı (bugün Etiyopya) işgal etti. Binlerce İtalyan köylüsünün yaşadığı Libya’yı sömürgeleştirdi. 1939’da, Arnavutluk’u aldı. Malta, Korsika ve Tunus üzerinde hak iddia etti. İspanya İç Savaşı (1936-39) sırasında Cumhuriyetçiler’e karşı savaşan Franco’nun faşist güçlerine yardımcı olmak üzere İspanya’ya asker gönderdi.
1939’da Alman-İtalyan ittifakı kuruldu. Ardından çıkan II. Dünya Savaşı’nın ilk yılında, Mussolini, Habeşistan ve Arnavutluk işgalleri sırasında ordusunun zayıf düştüğünü düşünerek Almanya’nın yanında savaşa girmedi. Fransa’nın düşmesinden sonra 1940’ta Mussolini İtalya’nın da savaşa girdiğini açıkladı ve Yunanistan’a saldırdı. Ama Yunan direnişi karşısında önemli kayıplar verdi ve başarılı olamadı. II. Dünya Savaşı sırasında İtalyan orduları Habeşistan ve Kuzey Afrika’da da yenilerek geri çekildi. Müttefikler 1943’te Sicilya üzerinden İtalya’ya girince Mussolini, Yüksek Faşist Konsey tarafından başkanlıktan alındı. Bu kararı kabul etmeyince tutuklanarak Abruzzi Dağları’nda hapsedildi. Buradan Alman paraşütçülerce kurtarılan Mussolini, Almanlar’ın işgalindeki Kuzey İtalya’da Adolf Hitler’in güdümünde İtalyan Sosyal Cumhuriyeti adlı faşist bir yönetim kurdu. Bu sırada Müttefik orduları ilerlemeyi sürdürüyordu. 1945’te çekilen Alman ordusuyla birlikte, Alman askeri kılığında, İsviçre’ye kaçmak isteyen Mussolini, İtalyan partizanları tarafından yakalandı ve kendisini terk etmeyen sevgilisiyle birlikte kurşuna dizildi. Milano’ya getirilen cenazeleri, Loreto Alanı’nda ayaklarından asılarak halka gösterildi.
