Brunei
Brunei, BRUNEİ SULTANLIĞI
GENEL BİLGİLER. Yüzölçümü:5 765 km².Başkenti ve en büyük kenti: Bandar Seri Begavan (52 300 nüf.).
TOPLUM YAPISI. Nüfusu (1990 tah.): 372 108; nüfus yoğunluğu: Km²'ye 52 kişi; nüfus dağılımı (1989): Kentlerde — % 59; kırsal kesimde — % 41. Yıllık nüfus artış hızı (1989): % 2,7. Resmî dili: Malayca. Başlıca dinler: İslâm (resmî), buddhacılık, animizm, hıristiyanlık.
EĞİTİM VE SAĞLIK. Okuma-yazma oranı (1984): Yetişkin nüfusun % 80'i. Üniversite sayısı (1989): 1. Hastane yatak sayısı (1986): 876. Hekim sayısı (1986): 171. Ortalama ömür (1989): Kadınlarda — 72,7; erkeklerde — 70,1. Bebek ölüm oranı (1989): 1 000 canlı doğumda 11.
EKONOMİ. GSMH (1988): 3,32 milyar dolar; kişi başına ulusal gelir: 14 120 dolar. Etkin nüfus dağılımı (1988): Tarım ve balıkçılık — % 5; sanayi (1986) —% 8,6. ticaret ve hizmetler — % 25; inşaat — % 19; kamu hizmetlileri (1986): % 40. Dış ticaret (1988): Dışalım —1,04 milyar dolar; dışsatım —1,07 milyar dolar; ticaret yaptığı başlıca ülkeler: Japonya, Singapur, ABD. Para birimi: 1 Brunei doları= 100 sent.
YÖNETİM. Türü: Meşruti sultanlık. Siyasal bölümlenmesi: 4 yönetim bölümü.
ULAŞIM. Demiryolları(1987): 19 km. Karayolları: Toplam 1 860 km (% 50'si asfaltlanmış). Başlıca limanları : 1. Başlıca havaalanları: 1.
Borneo'nun kuzeybatı kıyısında müslüman sultanlık. Topraklan Malaysia'nın Saravak eyaleti tarafından kuşatılmış olan Brunei Sultanlığı, daha XV.yy'dan önce İngiliz İmparatorluğu'nun denizaşırı ticaret merkezlerinden biriydi. 1888-1984 arasında İngiltere'nin "himaye"sinde kaldı. Başkenti Bandar Seri Begavan'dır.
BRUNEİ YÜZEY ŞEKİLLERİ, TOPLUM YAPISI VE EKONOMİ
Brunei, Limbang ırmağı havzasının Malaysia'nın elinde bulunması (Brunei bu toprakları geri almak için uğraşmış ama başaramamıştır) nedeniyle ikiye bölünmüş durumdadır. Topraklarının büyük bölümü tropikal ormanlarla kaplı olduğu ve yalnızca % 5'i ekildiği için, besin ürünleri dışalımı yapma zorundadır. Petrol ve doğal gaz sanayisi ülkenin kuzeybatı kıyısı boyunca ve denizde yoğunlaşmıştır ve toplam üretimin % 85'i buralarda gerçekleştirilmektedir. Üretimin bugünkü hızla sürdürülmesi durumunda petrol rezervlerinin 2014, doğal gazınsa 2022 yılı dolaylarında tükeneceği hesaplanmaktadır. Nüfusun % 68,8'ini Malezyalılar, % 5'ini başka yerli gruplar, % 18,3'ünü Çinliler ve % 7,9'unu öteki yerli halklar oluşturur. Çinliler ülke ticaretini ellerinde bulundururken Malezyalılar kamu hizmetlerinde çalışmaktadırlar. Ülkede bulunan yabancılara yurttaşlık haklarının verilmesini çok katı kurallara bağlayan ve bir çok engel getiren yasalar nedeniyle, Çinlilerin çoğu yurttaşlık haklarından yoksundur ve işgücünün yaklaşık % 40'ını yabancılar oluşturmaktadır. Brunei Sultanlığımda yaşayanlar gelir vergisi ödememektedir. Sağlık hizmetleri ve eğitim parasızdır.
BRUNEİ TARİH, DEVLET YAPISI VE KURUMLAR
Brunei, VI. yy. gibi erken bir dönemde gelişmiş bir ticaret merkeziydi. XV. yy'da hükümdarın İslâm dinini kabul etmesinden sonra kuzeydeki Borneo ve güneydeki Filipinler vergiye bağlandı ve güçlü bir bağımsız sultanlık oluşturuldu. 1511 'de Malakka Portekizlilerin eline geçince, Brunei XVII. yy'a kadar Güney Asya'nın en güçlü müslüman devleti olarak kaldı. Ne var ki XVII. yy'da güçsüz düşünce topraklarının büyük bölümünü kaybetti. Devletin bütünüyle ortadan kalkma olasılığı belirince, 1888'de İngiliz himayesi kabul edildi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Japonlar'ın işgal ettiği ülke, savaştan sonra yeniden İngiliz himayesine girdi. 1964'te, yeni kurulan Malaysia Federasyonu'na katılmayı kabul etmedi. Malaysia'yla gergin ilişkiler Brunei'nin Ocak 1984'te bağımsızlığını elde etmesine kadar sürdü. Brunei sultanı, çoğu aile üyelerinden ve teknokratlardan oluşan bir hükümetle ülkeyi yönetmektedir.