Cicero
(İÖ 106-43), Romalı bir devlet adamı ve ünlü bir avukattı. Mahkeme salonlarında ve Roma Senatosu’ndaki özgürlük ve eşitlikten yana parlak konuşmalarıyla ünlendi. Bunlardan kimi yazılı olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Cicero Roma’da yaşamın örgütlenme biçiminin ve cumhuriyet yasalarının büyük bir savunucusuydu.
İtalya’da, Arpino’da doğan Cicero 26 yaşındayken, babasını öldürdüğü savıyla haksız yere suçlanan Sextus Roscius’un savunmasını üstlenince her yerde tanındı. Diktatör Sulla’ nın kölelerinden biri, efendisinin düşmanı olan Sextus Roscius’u ortadan kaldırmak amacıyla bu suçlamayı uydurmuştu ve Sulla’ nın korkusundan hiçbir avukat Sextus’u savunmak istemiyordu. Cicero davayı üstlendi ve jüriye “suçsuz” kararı verdirmeyi başardı.
Cicero İÖ 75’te Roma ile Sicilya arasındaki tahıl ticaretinin düzenlenmesi için devlet görevlisi olarak Sicilya’ya gönderildi. Burada ticaret ilişkilerindeki dürüst ve sağduyulu tutumuyla Sicilya halkının güvenini kazandı. Beş yıl sonra, rüşvetçi vali Verres’e karşı açılacak bir davada halk Cicero’dan yardım istedi. Cicero’nun suçlamaları öyle etkili oldu ki, kendini savunamayan vali kentten sürüldü.
İÖ 66’da Cicero praetor yani yüksek yönetici oldu. Roma’da ayrıcalıklı sınıfın üyeleri patriciler, soylu olmadığı için Cicero’dan hoşlanmıyorlardı. Ama rakibi olan genç ve soylu Catilina’yı tehlikeli bularak Cicero’nun 63’te konsül seçilmesini desteklediler.
Konsül olduğu yıl Catilina’nın önderliğinde çıkan ayaklanma Cicero’nun zeki ve soğukkanlı yönetimi sayesinde bastırıldı. Devleti kurtardığı için ona, “Ülkenin Babası” unvanı verildi. Konsül olarak görevi sona erince, düşmanları tarafından, ayaklanmaya katılan Roma yurttaşlarını yargılanmadan ölüm cezasına çarptırmakla suçlandı ve İÖ 58’de sürgüne gönderildi. Ertesi yıl geri dönen Cicero, bugün Türkiye sınırları içinde yer alan eski Roma eyaleti Kilikya’ya vali atandı.
İÖ 49’da başlayan Pompeius ile Jül Sezar arasındaki iç savaşta Cicero Pompeius’un yanında yer aldı. Barış zamanı Roma’ya geri dönmesine izin verildiyse de savaşı kazanmış olan Sezar’ı hiç desteklemedi. Sezar’ın diktatörlüğü boyunca ve ölümünden sonra kısa bir süre toplumsal yaşamdan elini eteğini çekti ve kendini felsefeye verdi.
İÖ 44’te Sezar’ın arkadaşı Marcus Antonius’ un yönetimi ele geçirmeye hazırlandığı sırada Cicero Antonius’a saldıran konuşmalar yaptı. Bu konuşmaların ardından, Antonius Roma’dan ayrılmak zorunda kaldı. Cicero cumhuriyeti korumak amacıyla bir süre daha çalışmalarını sürdürdü. Ama Sezar’ın vârisi Octavius ve Lepidus ile birleşen Antonius Roma’da egemenliği eline geçirdi. Üçler Meclisi’ni oluşturarak, Cicero’nun öldürülmesini istedi. Cicero kentten ayrılmaya çalışırken öldürüldü. Başı ve elleri kesilerek Roma Forumu’nda, konuşmacılar için ayrılmış yerde sergilendi.
Eski Yunan felsefesini daha sonraki kuşaklara aktaran ve bir felsefe dili oluşturan Cicero’nun yazılarından yapılmış bir derleme, 1967’de Seçmeler adıyla Türkçe olarak yayımlanmıştır.
