Franklin Delano Roosevelt
(1882-1945). Savaş ve barış dönemlerinde ülkesine hizmet etmiş olan Franklin Delano Roosevelt, üst üste dört kez ABD başkanı seçilmiştir.
Bir toprak sahibinin oğlu olan Roosevelt, New York kentindeki Hyde Park’ta dünyaya geldi. 1900-04 arasında Harvard Üniversitesi’nde eğitim gördü. 1905’te uzak akrabası Başkan Theodore Roosevelt’in yeğeni olan Anna Eleanor Roosevelt ile evlendi. 1907’de New York’ta avukatlık yapmaya başladı. Theodore Roosevelt ile olan ilişkisi siyasetle ilgilenmesine yol açtı. 1910’da Demokrat Parti’den New York Eyalet Senatosu’na seçildi.
1912’de Woodrow Wilson başkan olunca Roosevelt’i deniz kuvvetleri bakan yardımcılığına getirdi. Bu görevdeki başarısı nedeniyle 1920’de Demokratlar’ın başkan yardımcısı adayı oldu. Ama Demokratlar seçimde yenilgiye uğrayınca Roosevelt de avukatlık mesleğine geri döndü. 1921’de yakalandığı çocuk felci hastalığı yüzünden yaşamının sonuna kadar belden aşağısı sakat kaldı. Büyük bir irade gücüyle, üç yılda koltuk değnekleriyle yürümeyi öğrendi. 1924’te yeniden çalışmaya başladı. Dört yıl sonra New York valisi seçildi ve 1930’da ikinci kez vali oldu. Bu görevdeki başarısı nedeniyle, 1932’de Demokrat Parti’ nin başkan adayı olarak gösterildi. 1929’da başlayan ekonomik bunalım nedeniyle işsiz kalan milyonlarca insana, “Yeni Düzen” adını verdiği ekonomik ve toplumsal reform programıyla seslendi ve rakibi Herbert Hoover karşısında rahat bir zaferle ABD’nin 32. başkanı oldu.
Roosevelt 1933 Mart’mda başkan olduğu zaman ülkede 12 milyon işsiz ve sosyal yardımla geçinen 5 milyon aile vardı. Çok sayıda işyeri, fabrika, çiftlik ve banka kapanmış ya da iş göremez duruma gelmişti. Roosevelt’in ekonomik işleyişi hızla düzeltmek için öngördüğü program bütün ulusa yeni bir umut verdi. Devletin gerektiğinde ülke ekonomisine karışabileceğini savunan Roosevelt, kamu yapılarında, ağaçlandırma, yol yapımı ve sel baskını denetimi gibi alanlarda iş olanakları yaratarak işsizlere devlet eliyle iş sağladı. Sosyal Güvenlik Yasası’yla, işsizlik sigortası ve emeklilik maaşı uygulaması başlatıldı. Roosevelt hükümetin, borçlan yüzünden güç durumda olan çiftçilere para yardımında bulunmasını, sanayi kuruluşlarını ve bankaları desteklemesini sağladı.
1936’da büyük bir çoğunlukla yeniden başkan seçildi. Yurtiçinde yeni refah yasaları çıkarttı. Alman ve İtalyan diktatörlerin saldırgan siyasetlerini engellemeye çalışan Roosevelt, ABD kamuoyunun Avrupa’daki olaylardan uzak durma eğiliminden dolayı olaylara doğrudan karışmaktan kaçındı. 1939’da savaş çıktığında ABD tarafsız kaldı, ama 1940 yazında Hitler Fransa’yı işgal edince, Roosevelt kamuoyunu İngiltere’ye yardım etmenin önemine inandırdı ve ABD silahlı kuvvetlerini düzenli biçimde güçlendirmeyi sürdürdü.
1940’ta genel uygulamaya karşı çıkarak başkanlık için üçüncü kez adaylığını koydu ve yeniden seçildi. Bu dönemde Müttefikler’e, Almanya ve İtalya’ya karşı savaş gereçleri sağladı. 1941 Ağustos’unda İngiltere Başbakanı Winston Churchill ile bir gemide buluşarak sekiz maddelik Atlantik Sözleşmesi’ni imzaladı.
7 Aralık 1941’de Japonya, ABD’nin Hawaii’deki Pearl Harbor deniz üssüne saldırınca ABD, Japonya, Almanya ve İtalya’ya karşı II. Dünya Savaşı’na girdi. 11 milyon ABD’li silah altına alındı; uçak, tank ve silah üretimi hızla artınldı ve Mihver Devletleri’nin yenilmesi için Müttefikler’le sıkı ilişkiler kuruldu.
1944’te yapılan seçimde Roosevelt 4. kez başkan seçildi. 1945’te Roosevelt, Churchill ve Stalin Yalta Konferansı’nda bir araya gelerek, Almanya’nın kayıtsız şartsız teslim olması konusunda anlaştılar. Roosevelt bu konferansta, savaştan sonra barışın korunması için gerekliliğine inandığı Birleşmiş Milletler’in kurulmasıyla ilgili tasarılarını Stalin ve Churchill ile tartıştı. 1945 Nisan’ında San Francisco’da Birleşmiş Milletler’in kuruluş sözleşmesini hazırlamak için yapılacak toplantıya katılamadan, beyin kanaması geçirerek öldü. Yerine, başkan yardımcısı Harry S. Truman geçti.
