Fridtjof Nansen
(1861-1930). Kuzey Kutup Bölgesi’nde yaptığı keşiflerle tanınan Norveçli Fridtjof Nansen, aynı zamanda değerli bir bilim ve devlet adamıdır.
Oslo yakınlarında Store-Frøen’de doğan Nansen, 1880’de zooloji öğrenimine başladı. Öğrenimi sırasında İtalya ve Norveç’in çeşitli bölgelerinde araştırmalar yaptı. Grönland’ın buzlarını aşmak için yaptığı tasarıyı 1887’de halka açıklayan Nansen, 1888’de doktorasını tamamladıktan sonra Grönland’ı doğudan batıya geçti. Ardından daha tehlikeli bir sefer için hazırlandı. Denizin sürüklediği tahta parçalarının hareketini izleyerek, Kuzey Buz Denizi’nde Bering Boğazı’ndan başlayan ve Norveç Denizi’ne ulaşan bir akıntı olduğunu gördü. Buzlar arasında sıkışan bir geminin, bu akıntıdan yararlanarak, Kuzey Kutbu’na ulaşabileceğini düşündü. Büyük ölçüde kendisinin tasarladığı ve buzlar arasında sıkışmaya dayanabilecek bir biçimde yapılan Fram (İleri) adlı gemisiyle 1893’te yola çıktı. Kuzey Buz Denizi’nin Rusya kıyıları boyunca doğuya doğru ilerledi ve burada gemisini donan
buzlar arasında bıraktı. Mart 1895’te geminin Kuzey Kutbu üzerinden geçemeyeceğini anladığında bir arkadaşıyla birlikte gemiyi terk etti ve buzullar üzerinden köpeklerin çektiği kızaklarla Kuzey Kutbu’nun 400 km yakınına kadar gitti. Buraya daha önce insan ayağı basmamıştı. Nansen ve arkadaşı, taştan ve mors derisinden yaptıkları kulübede, mors ve kutup ayısı etiyle beslenerek kışı geçirdiler.
Yolda başka bir keşif ekibi tarafından gemiye alınan Nansen ve arkadaşı yolculuğa başladıklarından yaklaşık üç yıl sonra geri döndüler. Bu arada Fram da sapasağlam dönmeyi başarmıştı. Gemi, bugün hâlâ Norveç’in başkenti Oslo’da görülebilir.
Nansen, bir devlet adamı olarak 1905’te Norveç’in barışçıl bir yolla İsveç’ten ayrılmasında etkin görev aldı. Kısa bir süre için İngiltere’de Norveç büyükelçisi olarak görev yaptı. Milletler Cemiyeti’nin ilk toplantısında Norveç heyetine başkanlık eden Nansen, I. Dünya Savaşı’nın sonunda Rusya’da savaş tutsağı olan Alman ve Avusturya-Macaristan askerlerinin ülkelerine geri gönderilmeleri işiyle görevlendirildi. SSCB yönetimiyle görüşen Nansen bu görevi iki yıl içinde başarıyla sona erdirdi. Savaştan sonra Güney Rusya’da baş gösteren kıtlık yıllarında kişisel çabasıyla gerekli yardımı toplamayı başardı. Nansen, 1922’de, hiçbir ülkenin yurttaşı olmayan mülteciler için Milletler Cemiyeti Pasaportu (Nansen Pasaportu) olarak bilinen kimlik belgesinin oluşturulmasını sağladı. Yaşamının sonuna kadar, Milletler Cemiyeti’nde etkin görev yapan ve çeşitli yardım çalışmalarını sürdüren Nansen, 1922’de Nobel Barış Ödülü'nü kazanmıştır.
