Granit
Granit yerkabuğunda çok bol bulunan bir korkayaçtır; yani erimiş haldeki sıcak magmanın yavaş yavaş soğumasıyla oluşmuştur. Yapısında temel olarak kuvars ve feldispat kristalleri, bazen bunların yanı sıra amfibol, piroksen ve mika gibi çeşitli mineraller bulunur.
Granit genellikle yerkabuğunun derinliklerinde, batolit denen çok büyük kütleler halinde yayılır. Bazen daha üstteki kayaçların rüzgâr, su ve buz gibi aşındırıcı etkenlerle taşınıp sürüklenmesiyle bu derinlik kayaçları yüzeye çıkabilir. Yeryüzünün birçok yerindeki sıradağların çekirdeği granittendir. Tropik iklimli bölgelerde bu granit kütlelerinin aşınmasıyla garip biçimli, yuvarlak tepeler oluşur. Brezilya’daki Rio de Janeiro kentinin limanında yükselen ve “kelle şeker” anlamındaki Pâo de Açûcar adıyla anılan tepe bunların en tipik örneklerinden biridir. Granitli kayaçların çevresinde genellikle altın, gümüş, bakır, kalay, çinko ve kurşun gibi metaller bulunur.
Granit, yapıtaşı olarak kullanılan en sert gereçlerden biridir. Bu sert taşı keserek yapılarda kullanılabilecek duruma getirmek için gerekli alet ve makinelerin bulunmadığı çağlarda, ancak elle yontmaya değecek kadar önemli ve büyük yapılarda kullanılırdı. Bugün, gelişmiş alet ve makinelerle kesilen granitten ince sütunlar ve dış cephe kaplamaları bile yapılmaktadır. Rengi genellikle pembemsi gridir; ama içindeki feldispat minerallerinin kimyasal bileşimine bağlı olarak koyu kırmızı, beyaz ve gri ile pembenin değişik tonlarında da olabilir.
Eski Mısırlılar granitten heykeller yontar, büyük anıtmezarlarda, saray, tapmak ve piramitlerde granit taşlar kullanırlardı. Bu yapılardan çoğu binlerce yıldan bu yana hâlâ ayaktadır. Çok sert ve dayanıklı olan granit, mezar taşlarının, parke yolların ve kaldırımlardaki bordür (kenar) taşlarının yapımında çok kullanılır.
Taşocaklarından granit çıkarmak için iki yöntem vardır. Bazen kayaya birkaç santimetre arayla delikler açılır ve içlerine çelikten birer kama yerleştirilerek büyük kütleden bir granit bloğu koparılır. Ama daha çok uygulanan yöntem, matkapla açılan deliklerin içine dinamit gibi patlayıcılar yerleştirerek kayayı parçalamaktır. Kütleden kopan bu büyük granit blokları sonradan çelik kamalarla daha küçük parçalara ayrılır. Yapıtaşı olarak kullanılacak bloklar istenen biçim ve büyüklükte kesilir; yol yapımında kullanılacak olanlar ise taş kırma makineleriyle ufalanarak mıcır haline getirilir.
