Hernan Cortes
(1485-1547). Hernân Cortes, Yenidünya’ya (Amerika) ayak basan İspanyol serüvencilerinin en önemlilerinden biridir. Estrem adura bölgesinde, Medellin kasabasında doğdu. Ailesi avukat olmasını istiyordu. Oysa Hernân, batıda yeni keşfedildiğini duyduğu dünyaya ilişkin düşler kuruyordu.
19 yaşındayken Batı Hint Adaları’ndaki Santo Domingo’ya düzenlenen bir keşif seferine katıldı ve 151 l ’e kadar orada kaldı. Daha sonra Genel Vali Diego Velâzquez onu, Küba Adası’m ele geçirmek için düzenlediği bir keşif gezisine katılmaya çağırdı. Ardından Velâzquez daha önce iki sefer yapılmış olan Meksika kıyılarını keşfetmeye karar verdi ve 1519’da Küba’dan yola çıkan 11 geminin komutanlığına Cortes’i atadı. Cortes’in emrinde 508 asker ve subay, 100 denizci, 10 bronz tüfek, 4 top, 13 av tüfeği ve en önemlisi 16 at vardı. Meksika Körfezi’nin güney kıyısı boyunca yol aldı. Karaya çıkınca ilk işi Veracruz kentini kurmak oldu. Sonra askerlerini eğitimden geçirerek düzenli, birleşik bir güç durumuna getirdi ve orada yerleşme konusundaki kararlılığını göstermek için tüm gemilerini yaktı.
Aztek İmparatorluğu’nun güçlü ve zengin başkenti Tenoçtitlân’a (bugünkü Meksiko kenti) doğru ilerledi. Tanrısal gücü olduğuna inanılan İm parator Montezuma 1519 Kasım’ında Tenoçtitlân’a giren Cortes ve ordusunu, dostça karşıladı; Cortes’e kentte bir kışla verdi. Cortes ise Montezuma’yı tutsak etti ve 200 bin Yerli’nin yaşadığı büyük bir imparatorluğu egemenliği altına aldı.
Bu arada Cortes’in başarısını ve gücünü çekemeyen Velâzquez, Cortes’in yetkilerini elinden almak için Meksika’ya başka bir keşif grubu gönderdi. Cortes, keşif grubunu karşılamaya gitti; onları yenmekle kalmadı, adamların çoğunu kendi tarafına çekmeyi başararak geri döndü. Başkente vardığında büyük bir kargaşayla karşılaştı. Aztekler İspanyollar’a karşı direnişe geçmişti. Montezuma, halkını yatıştırmaya çalışırken öldürüldü. Cortes dost Yerliler’den Tlaxcalalılar’ın topraklarına çekilmek zorunda kaldı ve Aztek başkentine yeni bir saldırı için hazırlığa başladı. 1521 ilkbaharında hazırlıklarını tamamladı ve üç ay süren şiddetli savaştan sonra, Tenoçtitlân düştü. Mızrak ve oklara karşı kullanılan barutlu silahlar, gürleyen toplar ve o güne kadar görmedikleri atlar ile Yerliler’i şaşkına çeviren Cortes kolay bir zafer kazandı.
Cortes son Aztek İmparatoru Cuauhtemoc’u tutsak alarak kendini ülkenin yöneticisi ilan etti. Böylece Aztek İmparatorluğu yıkıldı. Meksika İspanya’nın sömürgesi oldu. İspanya kralının güvenini kazanan Cortes, 1522’de Yeni İspanya adı verilen Meksika’nın genel valisi ve genel kaptanı ilan edildi.
Cortes bundan sonra tüm bölgeyi İspanyol egemenliği altına almaya girişti. Yerliler’in güvenini ve bağlılığını kazanmak için, kaptanlarını onların ayağına gönderdi, başkenti yeniden yaptırdı ve yeni İspanyol yerleşimleri kurdu. Başarısı kıskançlıkları körükledi ve İspanya Kralı I. Carlos’a şikayet edildi. Cortes iki kez İspanya’ya giderek kendini savunmak zorunda kaldı. Bu arada Güney California’ ya düzenlenen bir keşif seferine başkanlık etti ve orada yeni bir sömürge kurdu. Daha sonra kendisine baş kaldıran kaptanlardan birini dize getirmek için Honduras’a yürüyen orduya kumanda etti. Bu, Avrupa’nın Yenidünya’yı fethi sırasında girişilen en zorlu yürüyüşlerden biriydi.
Cortes’in gücünden korkan İspanya kralı, onu geri çağırdı. Cortes Kuzey Afrika’da Cezayir’de bir süre savaştıktan sonra İspanya’ ya döndü. Meksika’daki yetkilerini kazanmak için uzun süre mücadele ettiyse de başarılı olamadan İspanya’da, Sevilla yakınlarında öldü.
