Johannes Kepler
(1571-1630). Çağdaş astronominin kurucularından biri olan Johannes Kepler, günümüzde Almanya Federal Cumhuriyeti’nin güneyinde bulunan Weil’de doğdu. Üç yaşındayken geçirdiği çiçek hastalığı, önceden de iyi olmayan sağlığını daha da kötüleştirdi; ellerinde ve gözlerinde kalıcı bozukluklara neden oldu. Bu sağlık engeline karşın Tübingen Üniversitesi’ne giren Kepler, iyi bir bilgin olarak kendini gösterdi. Çalışmaları ölümünden 50 yıl sonra tanınmaya başlamış olan Polonyalı astronom Kopernik’in astronomi kuramlarını Tübingen’de öğrendi.
Kepler, 1594’te Avusturya’daki Graz Üniversitesinde matematik profesörü oldu. Çalışmalarının büyük bölümünün astronomiyle ilgili olması, ünlü DanimarkalI astronom Tycho Brahe’yle tanışmasına yol açtı. Kepler, Graz’da ancak dört yıl kaldı; sonra Tycho’nun araştırma grubunda yer alması için çağrıldı. O sırada İmparator II. Rudolf’un saray matematikçisi olan Tycho, Prag yakınlarındaki bir gözlemevini yönetiyordu. Tycho’nun 1601’de ölümünden sonra Kepler, saray matematikçisi olarak onun yerini aldı.
Kepler, Prag’da Tycho’nun yapmış olduğu olağanüstü doğru gözlemleri, İmparator Rudolf’un onuruna Tabulae Rudolphinae (“Rudolf Cetvelleri”) adıyla 1627’de yayımlanan astronomi cetvellerini ve 1628’de yayımlanan bir yıldız katalogunu hazırlamakta kullandı. Ayrıca, optik alanında da araştırma yapan Kepler, bir mercekli teleskop tasarımı yaptı ve 1604’te bir süpernova'yı (patlayan yıldızı) inceledi (bak. YILDIZ). İmparator II. Rudolf’un ölümünden sonra Prag’ dan ayrılıp Linz’e yerleşen Kepler, çalışmalarını 14 yıl orada sürdürdü. 1629’da çağrıldığı Silezya’ya gidip kısa bir süre orada çalıştı; bir yıl sonra günümüzde Almanya Federal Cumhuriyeti’nin Bavyera eyaletinde bulunan Regensburg kentinde öldü.
Kepler Yasaları
Kepler’in bir astronom olarak en önemli başarısı gezegenlerin hareketlerini açıklayan ve kendi adıyla anılan üç yasayı geliştirmiş olmasıdır. Kopernik, Dünya’nm ve öbür gezegenlerin Güneş çevresinde dolanırken yörünge denen dairesel yollar izlediğini ileri sürmüştü; ama bu modelle gözlem sonuçlarını bağdaştırabilmek için karmaşık varsayımlar yapmak zorunda kalmıştı. Kepler, Tycho’nun gözlemlerinden yola çıkarak gezegenlerin yörüngelerinin dairesel değil eliptik olması gerektiğini ortaya koydu. Bu önemli buluş Kepler’in 1609’da yayımladığı ilk iki yasasının temelini oluşturdu. Gezegenlerin Güneş’e uzaklıkları ile Güneş çevresindeki dolanım süreleri arasındaki ilişkiyi açıklayan üçüncü yasayı da 1618’de yayımladı.
Basit bir anlatımla bu yasalar, bir gezegenin Güneş çevresindeki yörüngesinin biçimini; gezegenin yörüngesi üzerinde farklı noktalarındaki hızını; gezegenin Güneş çevresindeki bir tam dolanımını tamamlaması için geçen sürenin gezegenin Güneş’e uzaklığıyla ilişkisini açıklar. Örneğin, Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür, Güneş’in çevresindeki yolculuğunu yalnızca 88 günde tamamlarken, Güneş’e en uzak gezegen olan Plüton için bu sürenin neden yaklaşık 250 yıl olduğu, Kepler’in üçüncü yasasıyla açıklanır. Kepler yasaları, ASTRONOMİ maddesinde çizimle açıklanmıştır.
Kepler yasaları, yalnızca gezegenler için değil uzaydaki bir cismin çevresinde dönen başka herhangi bir cisim için de kullanılabilir. Örneğin, Dünya çevresindeki yapay uyduların hareketleri Kepler yasalarıyla açıklanabilir. Kepler yasaları, İngiliz bilim adamı Sir Isaac Newton’ın hareket ve kütleçekimi yasalarını bulmasında büyük rol oynamıştır.
Kepler Yasaları
1) Tüm gezegenlerin Güneş çevresindeki yörüngesi elips biçimindedir ve bu elipsin iki odağından birinde Güneş yer alır.
2) Bir gezegenin dönme hızı, yörünge üzerinde bulunduğu noktaya bağlı olarak değişir; gezegenlerin hareketi Güneş'e en yakın oldukları noktada en hızlıdır.
3) İki gezegenin dolanım sürelerinin karelerinin birbirine oranı ile bu gezegenlerin Güneş'e olan ortalama uzaklıklarının küplerinin birbirine oranı eşittir.
