Lev Troçki
(1879-1940). Vladimir İlyiç Lenin'in yanı sıra, 1917 Ekim Devrimi’nin başlıca önderlerinden olan Lev Troçki, Ukrayna’daki Odessa yakınlarında, Yahudi kökenli bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Asıl adı Lev Davidoviç Bronştayn olan Troçki okula Odessa’da başladı. 1896’da eğitimini sürdürmek için gittiği Nikolayev’de Marksizm’le tanıştı. Kısa bir süre devam ettiği Odessa Üniversitesi’nden ayrıldıktan sonra Nikolayev’deki bir devrimci işçi örgütünün kuruluşuna katılarak çarlığın zorba yönetimine karşı mücadeleye girişti. Bu eylemleri nedeniyle 1898’de tutuklanıp Sibirya’ya sürgüne gönderildi. 1902’de Troçki adına düzenlenmiş sahte bir pasaportla sürgünden kaçmayı başardı ve o günden sonra Troçki adını kullandı.
Troçki, Sibirya’dan kaçtıktan sonra Londra’ya giderek Lenin’le buluştu. 1905 Devrimi başlayınca devrime katılmak için Rusya’ya döndü; ama devrim başarısızlığa uğrayınca tutuklanıp yargılandı. 1907’de Sibirya’dan
ikinci kez kaçıp Viyana’ya gitti. 1917’ye kadar İsviçre, Fransa, İspanya gibi birçok Avrupa ülkesinde yaşadı; kapitalist sisteme ve I. Dünya Savaşı’na karşı görüşlerini açıklayarak mücadelesini sürdürdü. Ocak 1917’de New York’a giderek Rusça bir gazete çıkardı. Ama, Rusya’da 1917 Şubat Devrimi başlayınca ülkesine döndü.
Lenin’in önderliğindeki Bolşevikler’e katılan Troçki kısa sürede yükselerek Lenin’den sonra ikinci adam olmayı başardı. Bolşevikler bir ayaklanma düzenleyerek Aleksandr Kerenski’nin geçici hükümetini devirip Sovyet yönetimini kurduğunda dışişleri halk komiserliğine getirilen Troçki, daha sonra Kızıl Ordu’yu örgütlemekle görevlendirildi.
Lenin 1924’te öldükten sonra Josef Stalin’ le giriştiği iktidar mücadelesini kaybeden Troçki 1928’de sürgüne gönderildi. 1929’da da ülke dışına sürülen Troçki bir süre İstanbul’da Büyükada’da kaldı. Daha sonra Fransa ve Norveç’e gitti; sonunda Meksika’ya yerleşti. Ünlü Moskova duruşmalarında (1936-38)
yokluğunda hain ilan edilen Troçki, 12 yıl sonra Meksika'daki evinde uğradığı suikast sonucu öldü. Troçki’nin Stalin’in emriyle öldürülmüş olduğuna inanılır.
Eylemci kişiliğinin yanı sıra önemli bir kuramcı olan Troçki, bazıları İngilizce olan birçok kitap yazmıştır. Bunlar arasında Sosyalizmin Güncel Meseleleri (1923), Edebiyat ve Devrim (1923), Lenin (1924), Faşizme Karşı Mücadele (1932) ve İhanete Uğrayan Devrim (The Revolution Betrayed', 1937) gibi yapıtları sayılabilir.
