Mehmed (Osmanlı Padişahları)
Osmanlı Devleti’nde Mehmed adlı altı padişah vardır. Bunlardan ikisi 15. yüzyılda, biri 16. yüzyılda, biri 17. yüzyılda, son ikisi de 20. yüzyılda padişahlık yapmıştır.
Mehmed I (1379-1421). Çelebi Mehmed olarak da anılan I. Mehmed, 5. Osmanlı padişahıdır. Yıldırım Bayezid’in (1389-1402) oğludur. 1391’de Amasya sancakbeyi oldu. 1402’deki Ankara Savaşı’na artçı birliklerin komutanı olarak katıldı. Babası Yıldırım Bayezid’in Timur’a tutsak düşmesi üzerine Amasya’ya çekilip bölgeyi Timur’a bağlı olarak yönetmeye başladı. Babası 1403’te, Timur da 1405’te ölünce Osmanlı tahtını ele geçirmek için kardeşleriyle mücadeleye girişti. 1413’e kadar süren uzun bir mücadele sonunda tahta egemen olmayı başardı. I. Mehmed’in hükümdarlığı daha çok Timur’un yeniden canlandırdığı Anadolu Beylikleri’nin eline geçen toprakları geri almaya uğraşmakla geçti. Bu arada Rumeli’ye de birkaç büyük akın yapıldı. Hırvatistan ve Dobruca Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı akıncıları ilk kez Tuna Irmağı’nı aşarak Besarabya’ya girdiler, Akkerman Kalesi’ni kuşattılar. Küçük kardeşi Mustafa Çelebi’nin 1419’da Tesalya’da, Şeyh Bedreddin ve yandaşlarının 1419-20’de Edirne, Aydın ve Manisa’da başlattıkları ayaklanmaları bastıran I. Mehmed, Edirne’ye döndükten kısa bir süre sonra öldü.
Mehmed II (1432-1481). FATİH SULTAN MEHMED maddesinde anlatılmıştır.
Mehmed III (1566-1603). 13. Osmanlı padişahı olan III. Mehmed, III. Murad’ın (1574-95) oğludur. Babasının sancakbeyi olarak bulunduğu Manisa’da doğdu. III. Murad 1574’te padişah olunca İstanbul’a geldi. Sarayda eğitim gördükten sonra 1583’te Manisa sancakbeyliğine atandı. Babasının ölümü üzerine 1595’te Manisa’dan İstanbul’a gelerek tahta çıktı.
III. Mehmed padişah olduğunda Anadolu’ da Celali Ayaklanmaları doruk noktasına ulaşmıştı. Rumeli’de ise Avusturya’nın kışkırtmasıyla Eflâk, Boğdan ve Erdel beyleri ayaklanma hazırlığı içindeydiler. 1595’te Eflâk seferine çıkan III. Mehmed önceleri pek bir başarı elde edemediyse de 1596’da Eğri Kalesi’ni aldı ve Haçova’da Avusturya ordusunu yenilgiye uğrattı. Ama III. Mehmed’in dönüşünden sonra da Osmanlı-Avusturya Savaşı karşılıklı saldırılarla sürüp gitti. Celali Ayaklanmalarını bastırmada başarılı olamayan III. Mehmed, Karayazıcı ve Deli Haşan gibi Celali önderlerine valilikler vererek olayları yatıştırmaya çalıştı. Bu arada İran Şahı I. Abbas, Tebriz ve Nahcivan’ı aldıktan sonra Revan’ı (bugün Ermenistan başkenti Erivan) da kuşatınca Osmanlı-İran barışı bozuldu. III. Mehmed 1603’te öldüğünde doğuda ve batıdaki savaşlarla iç ayaklanmalar bütün hızıyla sürüyordu.
Mehmed IV (1642-1693). Avcı Mehmed olarak da tanınan IV. Mehmed 19. Osmanlı padişahıdır. Sultan İbrahim’in (Deli İbrahim) oğludur. IV. Mehmed babasının ölümü üzerine 1648’de henüz altı yaşındayken tahta çıktı. Yönetim, babası döneminde de etkili olan babaannesi Kösem Sultan’ın elindeydi. Ama büyüyen iç ve dış sorunlar karşısında çaresiz kalan Kösem Sultan 1651’de İstanbul’da patlak veren bir sipahi ayaklanması sırasında öldürüldü. Yönetim bu kez IV. Mehmed’in annesi Turhan Sultan’ın eline geçti. Onun, devleti saray ağalarıyla birlikte yönetmeye çalışması da başarılı olmadı. 1656’da Köprülü Mehmed Paşa’nın sadrazamlığa getirilmesinden sonra işler bir ölçüde düzene girdi. Devlet yönetimini Köprülü ailesine bırakan IV. Mehmed, Edirne’ye giderek zamanını
avcılıkla geçirdi. 1683’teki Viyana bozgununun yarattığı karışıklıklar, Anadolu ve Rumeli’deki kıtlığın
yarattığı sorunlar giderek arttı. IV. Mehmed kapıkulu askerlerinin ayaklanması sonucu 1687’de tahttan indirildi. Bundan sonraki yaşamını da Edirne’de geçirdi ve orada öldü.
Mehmed V (1844 1918). Daha çok ikinci adıyla Sultan Reşad olarak anılan V. Mehmed 35. Osmanlı padişahıdır. Sultan Abdülmecid’in (1839-61) oğludur. Uzun yıllar sarayda kapalı bir yaşam sürdükten sonra ağabeyi II. Abdülhamid’in 1909’da tahttan indirilmesi üzerine padişah oldu. V. Mehmed padişah olduğunda ülkede meşrutiyet rejimi yürürlükteydi. Devlet yönetimi İttihat ve Terakki Partisi’nin elindeydi. O yüzden V. Mehmed sembolik bir hükümdar olarak kaldı. Padişahlığı Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya savaşlarına rastladı.
Mehmed VI (1861-1926). 36. ve son Osmanlı padişahı olan VI. Mehmed VAHİDEDDİN maddesinde anlatılmıştır.