Memduh Şevket Esendal
Memduh Şevket Esendal, Türk öykü ve roman yazarı, siyasetçisi (Çorlu 1883-Ankara 1952). Rumeli göçmenlerinden Kâhyabeyoğlu Mehmet Şevket Beyin oğlu olan Memduh Şevket Esendal, kendi deyimiyle "İlkmekteptle dahil hiçbir okuldan mezun" olmayıp, kendi kendini yetiştirdi. Gizli İttihat ve Terakki Çemiyeti'ne girip (1906), Meşrutiyetin ilanından sonra İttihat ve Terakki müfettişi olarak Anadolu ve Rumeli'de dolaştı; esnaf odalarını kurduysa da parti içi çekişmeler nedeniyle başarı sağlayamadı. İttihat ve Terakki mütareke döneminde kapatılınca da çalışmalarını sürdürüp, partiyi Esnaf Odaları'na dayayarak yeniden örgütlemeye girişti ve bir fabrika ustasının işçi temsilcisi olarak meclise girmesini sağladı. Kurtuluş Savaşı başlayınca Anadolu'ya geçip, ilk BMM'de "mesleki temsil" ilkesini savunan arkadaşlarını dışardan destekledi. Karşı görüş ağır basınca orta elçilikle Azerbeycan'a gönderilip (1920), savaştan sonra yurda dönünce Kabataş ve Galatasaray liselerinde öğretmenlik yaptı (1924-1925); arkadaşlarıyla birlikte Meslek (1925) gazetesini çıkararak eski düşüncelerini savundu. CHP yöneticileri tarafından hoş karşılanmayan bu düşünceleri sonucu yeniden elçilik görevleriyle yurt dışına yollanıp, İran elçiliğinden (1925-1930) dönüşünde Elazığ milletvekili seçildi (1930). Kâbil (Afganistan) ve Moskova elçiliklerinde bulunup (1932-1938), Bilecik'ten milletvekili seçilerek (1938), CHP Genel sekreterliğine getirildi (1941). Bu görevden kendi isteğiyle çekilip (1945), 1946 seçimlerinde yeniden milletvekilliğine seçildi.
Öykülerini yazışından çok sonra yayınlayan (Güvenli Hacı, 1916, yayını 1925) Memduh Şevket Esendal, el sanatları ile küçük esnafa dayalı, toprağın küçük birimler halinde işlenmesini öngören iktisat görüşü nedeniyle, ideal ülke anlayışına yönelmiş, bunun sonucu olarak da öykülerinde emekleriyle yaşayan küçük insanları ele almış, gözlemlerinden yararlanarak yalın ve süssüz bir anlatımla, sevgi temasıyla beslenen, mutlu, iyimser bir tutumla toplum sorunlarını işleyerek, yaşadığı dönemin edebiyat ve sanat anlayışının dışında, kendine özgü, bütünüyle yerli bir öykünün yaratıcısı olmuştur. Gerek işlediği konular, gerek ele aldığı insanlar açısından, Türkiye'de toplumcu gerçekçiliğin öncüsü sayılmaktadır.
Başlıca yapıtları: Ayaşlı ve Kiracıları (roman, 1934; CHP 1942 Roman armağanı), Hikâyeler (2 cilt, 1946), Temiz Sevgiler (öykü, 1965'te yayınlandı), Ev Ona Yakıştı (öykü, 1972'de yayınlandı).