Ayan
Ayan, Osmanlı toplumunda yerel gücü önemli ölçüde ellerinde toplayan kişi ve aileleri belirten terim. Başlangıçta kent ve kasaba halkı tarafından seçilen, yöre valisinden aldıkları "ayanlık beratı"yla devlet işleriyle ilgilenen ayanlar, XVIII. yy'da birçok devlet görevini ve bazı devlet işlerinin yürütülmesini üstlendiler; valilerle çatışıp, ayanlık beratlarını sadrazamdan almaya başlayarak, neredeyse bağımsız birer güç haline geldiler. Özel ücretli askerlerden oluşan ordular oluşturarak çeşitli dönemlerde birbirleriyle, halkla, hattâ devletle çatışmaya girdiler. Başlıcaları arasında, Rumeli'de Pazvandoğlu Osman, Tepedelenli Ali Paşa, Alemdar Mustafa Paşa, Anadolu'da Çapanoğulları, Canikliler ve Karaosmanoğulları'nın yer aldıkları âyanlar, 1807'de Mahmut ll'ye, padişahın özellikle kendilerine yönelik mutlak yetkilerini kısıtlayan "Senedi İttifak" adlı bir belge imzalatacak kadar güçlendilerse de, Mahmut ll'nin ıslahat hareketleri içinde ayanlığı kaldırmasını önleyemediler.