Ayıgiller
Ayıgiller, Karada yaşayan büyük, etçil hayvan ailesi (Bil. a. Ursidae). Ayıgiller ailesi üyeleri, kalın bir postla kaplı tıknaz gövdeli hayvanlardır. Ağırlıkları, ırklara göre 80 kg-
1000 kg (hattâ daha fazla) değişebilir. Grubun en irisi olan Kodiak ayısının boyu 4,70 m'yi bulur; buna karşılık Pirene ayısınınki hiçbir (zaman 2 m'yi geçmez. Bedeni
taşıyan sağlam ayaklar, bütün tabanıyla yere basar. Parmaklar, ayılara ağaçlara tırmanma, dalları koparma, yeri kazma ve avını öldürme olanağı sağlayan ve çekilgen olmayan iri çengel tırnaklarla sona erer. Kuyruk küçüktür. Çeşitli tür ve ırkları birbirinden ayırdetmek için post rengi temel alınamaz; çünkü esmerden, gümüşü külrenginden ve kırmızımsı tonlardan geçerek siyahtan sarıya kadar değişen ilgi çekici bir çok renklilik gösterir. Ayıgillerde görüşün zayıf olmasına karşılık işitme duyusu ve koklama duyulan büyük ölçüde gelişmiştir.
Ayı, şaşılacak ölçüdeki çevikliği ve olağanüstü gücü nedeniyle, çok çeşitli ortamlara kolayca uyar. Ağaçlara tırmanmayı, kayalıkları aşmayı, yüzmeyi, suya dalmayı bilir. Deve ve zürafa gibi rahvan koşar; ama hızı saatte 50 km'yi geçmez. Aşırı sıcaklığı da, kuraklığı da sevmez; girip yıkandığı akarsu kenarlarını ve ağaçlık yerleri yeğ tutar.
İninin çok yakınları bir yana bırakılırsa, ayının öteki avcı hayvanlar gibi sınırlı bir yaşama alanı yoktur. İriliği ve gücüyle öteki hayvanlardan ürkmemesine karşılık, insandan çekinir; bu yüzden de, gececi bir hayvan olmuştur; ama Kuzey Amerika'nın ıssız bölgelerindeki
ayılar gündüz avlanırlar.
Ayılar çok çeşitli bitkilerle beslenirler: Bitkilerin çoğu, böcekler, memeli küçük hayvanlar, ender olarak dağ keçileri ve geyikgillerin küçükleri, hattâ kuşlar. Aç kalırlarsa, evcil hayvanlara saldırabilirler. Dağ akarsularında alabalık ve som balığı yakalarlar. Ayı, kalın postuyla iyi korunduğundan, çok sevdiği balı ele geçirmek için, arı kovanlarını yağmalamaktan korkmaz.
Sonbaharda ayılar, kış uykusu sırasında, derialtı yağ tabakasının kalınlığını artırmak için, bol miktarda kayın kozalağı ve kestane yerler. Kışı içi kuru dal ve otlarla döşenmiş, girişi oldukça koruntulu, güvenli bir barınakta geçirirler.
7-8 ay süren bir gebelik döneminden sonra, dişi ayı 1-7 yavru doğurur. Ayı yavruları doğumda çok küçüktür: Boyları ancak 20 cm, ağırlıkları yaklaşık 400 gr. Ana ayı doğumdan sonraki üç buçuk ay boyunca emzirir, sonra avlanma sanatını öğretir.
Ayıların çoğu Ursus cinsindendir. Avrupa bozayısı, Kodiak ayısı, Kamçatka ayısı, Tibet ayısı, Amerika bozayısı, Amerika'da yaşayan korkunç ayı, bozayının (Urus arctos) çeşitli ırklarıdır. Amerikan karaayısı (Ursus americanus), hafifçe kıvrık burnu ve daha zayıf tırnaklarıyla boz ayıdan ayrılır.
Himalaya'da yaşayan yakalı ayı ya da Tibet ayısı (Ursus tibetanus), göğsünün ve üst dudağının üstündeki beyaz V biçimi lekeyle tanınır. Ayıların en küçüğü, malezya ayısı ya da hindistancevizi (ayısıdır (Helarctosmalayanus). Geniş ve yassı başı, sarı bir somakla sonuçlanır. Hokkabaz ayı ya da dudaklı ayıya (Melursus ursinus), Hindistan ve Sri Lanka'da raslanır. Postu siyah, kılları uzun, yüzü tüysüzdür. Gözlüklü ayı (Tremarctos ornatus), gözlerin çevresindeki açık renk lekelerle tanınır, And dağlarında yaşar.
Beyaz ayı ya da kutup ayısının (iThalarctos marti-nus), son büyük buzul döneminde bozayıdan türediği sanılmaktadır. Bununla birlikte, bozayıya göre başı daha ince, gövdesi daha uzunca, pençeleri daha kısa ve daha güçlüdür. Çok iyi yüzer ve karaya çıkmadan günlerce suda kalabilir: Bazıları kıyıdan 300 km kadar açılabilir. Kutup ayısının ayak tabanı bir kıl tabakasıyla kaplıdır; bu tabaka, buzlar üstünde yürümesini kolaylaştırır. Kodiak ayısıyla birlikte, genellikle ayıgillerin ve yarık ayaklı etçillerin en iri temsilcisidir; erkek bir kutup ayısının ağırlığı 800 kg'ı bulabilir. Yaşam biçimine uygun olan beslenme düzeni etçildir; ele geçirdiği fokları, ölü balinagilleri ve deniz kuşlarının yavrularını yer. Çok aç kalırsa, ender olarak misk sığırına saldırır. Yiyecek listesini, karada yaptığı gezintiler sırasında bulduğu bazı bitkilerle, likenlerle ya da üzümsü meyvelerle tamamlar. Beyaz ayının (kutup ayısı), yüzgeç ayaklıları yakalamak için çok özel bir yöntemi vardır. Yüzgeç ayaklıların buzda açtıkları hava bacalarının yakınına oturur ve onları su yüzüne çıkar çıkmaz yakalamak için, uzun süre bekler.
Kutup ayısı yalnız yaşayan bir hayvandır; eşler, üreme döneminde geçici olarak bir arada bulunurlar. Gebe kutup ayısı, karada yapılmış ya da buza oyulmuş bir barınağa çekilir, 8-9 ay süren gebelik sonunda yavruları dünyaya getirir.
Not: Kutup ayısı (Thalarctos maritimus), kutup bölgesi kıyıları açığındaki denizlerde 300 km’ye kadar açılabilir. Soğuğa karşı çok iyi korunan bozayı (Ursus arctos) Avrasya ve Kuzey Amerika'da yaşar. Amerikan ayısı (E.americanus) Kuzey Amerika ormanlarında yaşar; ağaçlara rahatlıkla tırmanır. Kuzey Amerika'da yaşayan, çok yırtıcı korkunç ayı, bozayının ırklarından biridir; soyu neredeyse tükenmek üzeredir.
