Denizşakayığı
Denizin dibinde açmış birer çiçeği andıran denizşakayıkları ya da denizgülleri hayvanlar âleminin en ilginç örneklerindendir. Mercanlarla akraba olan bu omurgasız deniz hayvanlarının görünümlerine ve hareketsiz yaşamlarına bakarak hayvan olduklarını anlamak ilk bakışta pek kolay değildir. Çünkü denizin dibindeki sert yüzeylere, özellikle kayalıklara tutunup renkli “taçyaprakları”nı suya yayarak kıpırdamadan dururlar. Çiçeklerin taçyapraklarına benzeyen bu uzantılar aslında denizşakayıklarının dokunaçlarıdır.
Hayvanın avını etkisiz duruma getirmek için kullandığı bu dokunaçlar kalın ya da ince bir silindir biçimindeki yumuşak gövdenin üst bölümünü kaplar. Gövdenin en tepesinde de kapalı bir yarık biçiminde duran ve doğrudan mideye açılan ağız vardır. İçi oyuk olan dokunaçların üstü yakıcı kapsüllerle donanmıştır. Denizşakayığının yiyebileceği plankton, balık ya da başka bir deniz hayvanı bu dokunaçlara değdiği anda, bir tetik mekanizması kapsülü ters yüz ederek içindeki küçük zehirli oku avın gövdesine batırır. Yakıcı kapsüller aynı zamanda avı tutmaya yardımcı olurken dokunaçlar da bükülerek yemi o anda açılmış olan ağza doğru iter.
Denizşakayıkları kırmızı, turuncu, san, kahverengi, gri, beyaz gibi değişik renklerde ve çok hoş görünümlü canlılardır. Gelgit sırasında sular alçalınca dokunaçlarını toplayıp içeri çeker ve böylece kayaların üzerinde bir pelte yığınını andırırlar. Elle dokunulduğu zaman da bu hayvanlar gene bir çiçek gibi kapanır. Denizşakayıkları tutundukları yüzeye sıkıca yapışmış gibi görünürlerse de, ara sıra ağır ağır sürünerek, suda yavaşça kayarak ya da takla atarak yer değiştirebilirler.
Denizşakayıklarının yumurtaları genellikle suda ya da dişinin gövdesinde döllenir. İç döllenmeyle üreyen türlerde yumurtalardan çıkan oval larvalar dişinin karnında gelişir. Sonra yavrular annelerinin ağzından dışarı çıkarak gövdenin alt bölümüne tutunurlar. Dokunaçları çıkınca anneden ayrılır ve bir süre küçücük denizanaları gibi suda serbestçe yüzdükten sonra dibe inerek kayalara tutunurlar.
Kıyılardan 10 bin metre derinliğe kadar denizlerin hemen her kesiminde yaşayan denizşakayıklarının 1.000’den fazla türü vardır. Bunların gövde uzunluğu birkaç milimetre ile 1,5 metre arasında değişir. Serin sularda yaşayan bir denizşakayığı türü İstanbul Boğazı’nda da bulunur
