Francisco Franco
(1892-1975). İspanya İç Savaşı’nın ardından devlet başkanı olan ve 36 yıl boyunca İspanya’yı diktatörlükle yöneten Francisco Franco, İspanya'nın Galicia bölgesinde, El Ferrol kasabasında doğdu. 1910’da asteğmen olarak Toledo Piyade Okulu’nu bitirdi.
1912-27 yılları arasında Kuzey Afrika’daki İspanyol sömürge birliklerinde görev aldı. 1928’de İspanya’ya döndükten sonra Zaragoza Askeri Akademisi’nin komutanlığına atandı.
1931’de İspanya’da krallık yönetimi sona erdi. 1936’da içinde sosyalist ve komünist partilerin de bulunduğu cumhuriyet ve demokrasi yanlısı partiler, Halk Cephesi’nde birleşerek seçimleri kazandılar. Kilise, büyük toprak sahipleri ve tüccarlar çıkarlarının ve ayrıcalıklarının tehlikeye düştüğünü görerek cumhuriyet yönetimini yıkmak üzere harekete geçtiler. Sağcı partiler Milliyetçi Cephe’de birleşti ve silahlı, faşist bir örgüt olan Falanj’ı destekledi. Bu sırada genelkurmay başkanı olan Franco Halk Cephesi hükümetince görevden alındı. Bunun üzerine Halk Cephesi yönetimini devirmek isteyen öteki sağcı subaylarla ilişkiye geçti ve 18 Temmuz 1936’da komutasındaki askerlerle İspanya’ya çıkarma yaptı. Böylece üç yıl sürecek kanlı bir iç savaş başlamış oldu. Milliyetçilerce devlet başkanı ve başkomutan ilan edilen Franco tüm askeri, dinci ve tutucu siyasal güçleri çevresinde topladı. İç savaş sırasında Nazi Almanya'sından ve Faşist İtalya'dan büyük destek gördü. Mart 1939'da Cumhuriyetçiler'in yenilgiye uğramasının ardından devlet ve hükümet başkanlığına getirildi. Bu olay 36 yıl sürecek olan diktatörlük yönetiminin başlangıcı oldu.
Franco II. Dünya Savaşı sırasında yansızlık siyaseti izlediğini söylemekle birlikte, Nazi Almanya’sının önderi Adolf Hitler’e ve Faşist İtalya’nın önderi Benito Mussolini’ye duyduğu hayranlığı ve yakınlığı açıkça göstermekten geri durmadı. Onları örnek alan Franco, yönetim karşıtlarını acımasızca baskı altına aldı. Tutuklanan binlerce Cumhuriyetçi’nin yargılanmaları ve idam edilmeleri 1960’lara kadar sürdü.
Faşist bir diktatörlük olduğu için İspanya Birleşmiş Milletler’e alınmadı. Franco, 1947'de İspanya'ya krallık yönetimini geri getiren bir yasa çıkararak, yerine geçecek olan kişiyi atama yetkisine sahip oldu. Diktatörlük yönetimine karşı ülke içinde ve dışında tepkilerin yükselmesi, Franco’yu 1966’da özgürlükleri genişletmek ve bir anayasa reformu yapmak zorunda bıraktı. 1969’da Prens Juan Carlos’u veliaht ilan etti. 1973’te devlet ve hükümet işlerini geçici olarak Juan Carlos’a bıraktığını açıkladıysa da, yaşamının sonuna kadar yönetimde söz sahibi oldu.
