Franz Liszt
(1811-1886). Macar besteci ve piyanist Franz Liszt, gelmiş geçmiş en büyük piyano virtüözlerindendir. Sanatçı özgün ve coşkulu yapıtlarıyla romantik müziğin simgesi sayılır.
Raiding’de (bugün Avusturya’da) doğan Liszt, ilk piyano derslerini babasından aldı. İlk piyano resitalini ise dokuz yaşındayken verdi. 1821’de dönemin ünlü müzik öğretmeni Kari Czerny’den ders almak üzere Viyana’ya gönderildi. Viyana’daki ilk konserini 11 yaşındayken veren Liszt, üstün yeteneğiyle dinleyicileri derinden etkiledi. O yıllarda art arda başarılı konserler verdi ve büyük besteci Beethoven ile tanıştı.
Liszt 1823’te müzik eğitimi görmek üzere ailesiyle birlikte Paris’e taşındı. 1824 Mart’ında verdiği ilk konserde olağanüstü bir başarı kazandı. Bundan sonraki 25 yıl boyunca İsviçre’de, İngiltere’de, Rusya’da, Türkiye'de, Portekiz’de ve İrlanda’da parlak konserler vererek uluslararası üne kavuştu. Paris’te Hector Berlioz, Frederic Chopin, Felix Mendelssohn ve Victor Hugo gibi ünlü besteci ve yazarlarla tanıştı.
1848’e kadar süren turne ve konserler yüzünden oldukça yorgun düşen Liszt, Weimar’a yerleşti. Weimar grandükünün sarayında müzik yönetmeni ve orkestra şefi olarak çalıştı. O dönemde aralarında Hector Berlioz ve Richard Wagner’in de bulunduğu birçok yetenekli besteciyi çevresinde topladı ve Weimar’ı Avrupa’nın en önemli müzik merkezlerinden biri durumuna getirdi. Kızı Cosima sonradan Wagner’le evlendi.
Liszt beste yapmaya daha sekiz yaşında başlamıştı. İlk önemli yapıtlarını 1830’larda vermesine karşın, en verimli dönemini Weimar’da yaşadı. O yıllarda bestelediği en önemli yapıtları Üstün İcra Etütleri, Hac Yılları, Dante ve Faust senfonileridir.
Şaşırtıcı bir üretkenlikle çalıştığı bu dönemde ünlü bestecilerin ve kendi yapıtlarının çoğunu yeniden gözden geçirerek yorumladı ve bazılarını piyanoya uyarladı. Çevresindeki genç bestecilerin tanınmasında önemli bir rol oynadı. Ne var ki, yeniliklere açık tutumu ve Prenses Carolyne Sayn-Wittgenstein’la olan ilişkisi tutucu saray çevresinde hoş karşılanmadı. 1858’de Weimar’daki görevini bıraktı, 1861’de Roma’ya yerleşti.
Yaşamının geri kalan bölümünü Roma, Weimar ve Budapeşte arasında geçirdi, çok sayıda genç piyanist yetiştirdi. Kızı Cosima’yla ilişkisi yüzünden uzun süre dargın kaldığı Wagner’le 1872’de barıştıktan sonra Bayreuth’taki festivale düzenli olarak katıldı. 1886’da festivale katılmak için çıktığı yolculukta zatürreeden öldü.
Liszt piyanodaki olağanüstü virtüözlüğünü göstermek için çalınması çok güç parçalar yazdı. Bunlardan en tanınmış olanları Macar Rapsodileri, iki piyano konçertosu (1839-61), 12 senfonik şiir ve 1853’te tamamladığı Si Minör Sonafiıv. Liszt'in Faust ve Dante senfonilerinde olduğu gibi bir öyküyü orkestra müziğiyle anlatma denemesi, onun müziğe getirdiği önemli yeniliklerden biridir. 700’ü aşkın bestesi bulunan sanatçının ayrıca müzik üzerine çok sayıda kitabı ve denemesi vardır.
