Halide Edip Adıvar
Halide Edip Adıvar, Türk kadın romancısı (İstanbul 1882-ay.y. 1964). Reji nazırlarından Mehmet Edip Bey'in kızı olan Halide Edip Adıvar, Üsküdar Amerikan Kız Koleji'nin son sınıfındayken matematikçi Salih Zeki'yle evlendi. Okulu bitirince (1901, gazete ve dergilerde yazılar yayınlayıp, 31 Mart (olayı sırasında yazılarından dolayı kara listeye alındığını öğrenince, çocuklarıyla Mısır'a kaçtı. Oradan İngiltere'ye geçip, olaylar bastırılınca döndü. Salih Zeki ikinci bir kadınla evlenmek isteyince eşinden ayrılıp (1910), Darülmuallimat'ta görev aldı; Vakıf Ocağı çevresinde gelişen Türkçülük akımıyla ilgilendi. Cemal Paşa'nın çağrısıyla Suriye'ye gidip (1916), kız okullarının kurulmasında çalıştı. Ertesi yıl babasına verdiği vekaletle A. Adnan Adıvar ile evlenip, İstanbul'a dönünce (1918) Darülfünun'da Batı edebiyatı dersi verdi. Yunanlıların İzmir'e girmesi üstüne düzenlenen Fatih ve Sultanahmet mitinglerinde konuşmalar yapıp (1919), İstanbul işgal edilince eşiyle Anadolu'ya geçti ve Atatürk'ün karargahında göreve başladı. Cumhuriyet döneminde Halk Fırkası'na karşı muhalefete geçen eşinin düşüncelerini destekleyip, İngiltere'de bulundukları sırada eşi İzmir suikastıyla ilgili görülerek yokluğunda yargılanmaya başlanınca (1926), Atatürk'ün ölümüne kadar Türkiye dışında yaşadı. Bu süre içinde İngiltere, Fransa ve ABD üniversitelerinde ders verdi. Türkiye'ye dönünce, İstanbul Edebiyat Fakültesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörlüğüne getirildi (1939). 1950'de Demokrat Parti listesinden bağımsız İzmir milletvekili seçilip, 1954'te üniversitedeki görevine döndü.
Halide Edip Adıvar'ın Hayatı
1908'de Halide Salih imzasıyla önce Tanin'de, sonra Musavver Muhit, Şehbal gibi dergilerde sürekli yazılar yayınlayan Halide Edip Adıvar'ın, 1897'de Mader adlı bir çevirisi yayınlanmıştır. Çingene Kız adlı, yazılmış (1896) ama basılmamış bir yapıtı ile Ruh-ı Mütehaccir adını verdiği araştırmaları da ilk yapıtları arasındadır. Romanlarıysa 1910'dan sonra yayınlanmıştır.
İlk romanlarında bireysel duyguları işleyen ve kadın ruhunun özelliklerini yansıtmaya çalışan Halide Edip, Kurtuluş Savaşı yıllarından sonra toplumsal alana yönelmiş, vatan sevgisini, kurtuluş ülküsünü destanlaştırmıştır. SinekliBakkal'la birlikte, belirli tarihsel dönemlerin toplumsal özelliklerini öne alarak, gelenek ve göreneklerin yön verdiği yaşama düzenini konu edinen töre romanları yazmıştır. Konuları bakımından üç kümeye ayrılan romanlarının tümünün ortak özelliği, farklı biçimlerde de olsa, sevgi temasının işlenmesi, ruh çözümlemelerine yer verilmesi, dil ve anlatımın savruk, özensiz olmasıdır.
Halide Edip Adıvar'ın Romanları
Seviyye Talib (1910), Raik'in Annesi (1910), Handan (1912), Yeni Turan (1912), Mev'ud Hüküm (1918), Ateşten Gömlek (1922), Kalb Ağrısı (1924), Vurun Kahpeye (1926), Zeyno'nun Oğlu (1928), Sinekli Bakkal (1936; aynı yıl İngiltere'de The Clown and His Daughter adıyla yayınlandı; 1942 CHP Roman Mükafatı), Yol Palas Cinayeti (1937), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1954), Akile Hanım Sokağı (1958), Hayat Parçaları (1963).
Halide Edip Adıvar'ın Öykü kitapları: Harap Mabetler (1911), Dağa Çıkan Kurt (düzyazılarla birlikte, 1922).
Halide Edip Adıvar'ın Oyunları: Kenan Çobanlan (1918), Maske ve Ruh (1945).
Anıları: Türkün Ateşle İmtihanı (1962; ilk olarak 1928'de İngiltere'de The Turkish Ordeal adıyla yayınlandı), Mor Salkımlı Ev( ,1963; ilk olarak 1926'da İngiltere'de Memoirs of Halide Edip adıyla yayınlandı).
Halide Edip Adıvar'ın İnceleme kitapları: İngiliz Edebyatı Tarihi (3 cilt,
1940-1949), Üniversite Kafası ve Tenkid( 1942), Edebiyatta Tercümenin Rolü (1944), Türkiye'de Şark-Carp ve Amerikan Tesirleri(1955), Dr. Adnan Adıvar (anılarıyla birlikte, 1956).
Tefrika olarak kalan romanları: Kızıl Hançerler (Hayat dergisi, 1964), Sevda Sokağı Komedyası (Cumhuriyet gazetesi, 1959), Çaresaz (Cumhuriyet gazetesi, 1960), Kerim Usta'nın Oğlu (Milliyet gazetesi, 1958). Bu romanlarından son üçü ölümünden sonra kitap olarak yayınlanmıştır.
