Hz. Osman
(574-656). Hz. Muhammed’in ölümünden sonra İslam toplumunun başına geçen üçüncü halife olan Hz. Osman Mekkeli varlıklı bir aileden geliyordu. Gençliğinde ticaretle uğraştı. Ailesinin direnişine karşın Hz. Muhammed’in peygamberliğini kabul eden ilk kişilerden oldu. Mekkeliler’in gittikçe artan baskıları üzerine Hz. Muhammed’in izniyle Habeşistan’a (Etiyopya) göç eden Müslümanlar arasında Hz. Osman da vardı. Bir süre sonra Mekke’ye dönerek gene ticaretle uğraştı ve Müslümanlar’a mali destek sağladı. Hicret’ten (622) sonra Medine’ye gelerek burada da ticaret yapmayı sürdürdü. Hz. Muhammed’in Bedir dışındaki bütün savaşlarına katıldı. 628’deki Hudeybiye Antlaşmasıyla ilgili görüşmelerde peygamberin temsilcileri arasında yer aldı. 630’da Mekke’nin alınışında bulundu. Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Hz. Ebubekir’in ve Hz. Ömer’in halifeliklerini destekledi. Hz. Ömer halifeliği sırasında (634-644), kendinden sonraki halifeyi belirlemeleri için aralarında Hz. Osman’ın da yer aldığı altı kişilik bir kurul oluşturmuştu. Hz. Ömer’in ölümünden sonra toplanan kurul Hz. Osman’ı halifeliğe getirdi.
Hz. Osman halifeliğinin ilk yıllarında Hz. Ömer’in fetihçi siyasetini sürdürdü. 651’de İran’daki Sasani hanedanına kesin olarak son verildi. İslam orduları Afganistan’ın doğusuna kadar ilerlediler. Batıda Mısır Valisi İbn Ebi Serh Libya’ya girdi, Trablusgarp’taki Bizans ordusunu yenilgiye uğrattı. Sudan vergiye bağlandı. Önemli bir gelişme de denizlerde görüldü. Şam Valisi Muaviye’nin (sonradan ilk Emevi halifesi) oluşturduğu ilk İslam donanması 649’da Kıbrıs’ı aldı. 654’te Bizans donanmasını Zatü’s-Sevari Deniz Savaşı’nda yenilgiye uğrattı. 655’te İstanbul önlerine kadar gelen donanma fırtına yüzünden geri dönmek zorunda kaldı.
Hz. Osman’ın halifeliğinin son yılları iç siyasal çekişmeler yüzünden oldukça bunalımlı geçti. Bağlı olduğu Beni Ümeyye (Emevi) ailesinden kişileri önemli görevlere getirmesi başka ailelerin ve kabilelerin tepkisine yol açtı. Mısır, Küfe, Basra gibi yerlerde toplanan karşıtlarının sayısı giderek arttı. Hz. Osman’ın yatıştırıcı önlemler alması, Hz. Ali’nin uzlaştırma girişimleri yarar sağlamadı. 656’nın hac mevsiminde Medine'de toplanan karşıtlar Hz. Osman'ı halifelikten çekilmeye zorladılar. Bunu kabul etmeyince de evinde öldürdüler. Bundan sonra ayrılıklar daha da derinleşti, yeni halife Hz. Ali de olayları önleyemedi ve sonunda o da öldürüldü.
Hz. Osman’ın İslam tarihi açısından önemli bir hizmeti, Hz. Ebubekir’in halifeliği (632- 634) sırasında bir araya getirilen Kuran sayfalarını ayetlerin iniş sırasına göre yeniden düzenletmesi, çeşitli ağızlara göre farklı biçimde okunmasını önlemek amacıyla Kureyş okuyuşunu temel alarak yeniden yazdırmasıdır. “Hazret-i Osman Mushafı" denen bu nüsha yedi adet çoğaltılarak önemli merkezlere gönderildi. Buna uymayan nüshaların, parçaların ve sayfaların yakılması emredildi.