Karga
Kargalar kaim ve kaba sesleri, koyu boz ya da parlak siyah tüyleriyle tanınan kuşlardır. Corvus cinsini oluşturan bu kuşların 40’a yakın türü vardır. En irilerinden birkaç karga türü kuzgun adıyla tanınır. Kargagillerin (Corvidae) öbür üyelerinden saksağanlar gösterişli kuyruklarıyla, alakargalar alacalı tüyleriyle dikkat çekerler.
Kargalar besinlerini genellikle yerde arar. Güçlü gagaları küçük hayvanları avlamasına, sert kabuklu meyveleri ya da tohumları kırmasına yarar. La Fontain ünlü “Karga ile Tilki” masalında, yalan sözlere kanıp gagasına kıstırdığı peyniri tilkiye kaptıran bir kargadan söz eder. Günümüzde ise bilim adamları kargaları en zeki kuşlar arasında sayarlar. Çünkü eğitilen bazı kargalar birkaç sözcükle sınırlı kalsa bile “konuşur” , değişik biçimlerde işaretlenmiş kutulardaki besinini bulabilir. Ayrıca kargaların davranışlarını izleyen herkes kurnazlıkta tilkilerden geri kalmadıklarını görmüştür. Örneğin bayağı kargalar (Corvus monedula) gözüne kestirdiği parlak renkli incik boncuğu çalıp saklarken, leş kargaları (Corvus corone) kuş yuvalarını yağmalar.
Bayağı karga Avrupa ve Kuzey Afrika’dan Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir bölgede yaşar. Boynu ve alt bölümleri koyu boz, öbür bölümleri siyah, uzunluğu 33 santimetredir. Gözlerindeki renkli halka (iris) öbür türlerdekinden farklı olarak beyazımsıdır. Yerde dolaşırken kuyruğunu sağa sola çevire çevire kurumlu bir yürüyüş tutturur. Çiftler ya da sürüler halinde görülür, sık sık ekin kargalarıyla (Corvus frugilegus) bir arada bulunurlar. Türkiye’nin her yerinde rastlanan bayağı karga ağaç kovuklarında, kayalıklarda ya da yüksek binaların çatılarında ürer. Erkek ve dişi yuvayı birlikte yapar. Dişi daha sonra yuvaya yeşilimsi mavi renkte ve koyu kahverengi benekli 4-6 yumurta bırakır.
Ekin kargaları, leş kargalarının İtalya dışında tüm Batı Avrupa’ya yayılmış alttürü gibi 46 cm uzunluğunda ve tümüyle parlak siyah tüylüdür. Gagasının dibinde beyaz renkli derinin görüldüğü tüysüz bölge tanınmasını kolaylaştırır. Üreme mevsimlerinde bile çiftler halinde değil sürüler halinde yaşarlar. Coğrafi dağılımları Avrupa’dan Mançurya’ya kadar uzanır.
Ekin kargaları genellikle ağaçlık çayırlarda ve tarım alanlarında görülür. Ekinlere büyük zarar veren böcekleri ve solucanları da yemekle birlikte aşırı çoğaldıklan yerlerdeki tarlalar için tehlike oluşturabilirler. Ekin kargaları bahara doğru, ağaçlar yapraklanmadan, hep birlikte yuva hazırlığına girişirler. Çalı çırpı ve toprakla örülen, otlar, yosunlar ve çürüyen topraklarla döşenen yuvalara dişiler 3-5 yumurta bırakır. Ekin kargalarının devrilecek bir ağaca asla yuva yapmadıkları, böyle bir işe kalkışan genç çiftlerin yuvasını yaşlıların dağıttığı söylenir. En az erişkinler kadar gürültücü olan yavruların bütün yüzü tüylerle kaplıdır. Ama bir süre sonra gaganın dibindeki tüyler dökülür ve çıplak deri ortaya çıkar.
Leş kargaları özellikle seyrek ağaçlı yerlerde yaşar. Ama kent ve kasabalarda da görülür. Kalabalık sürüler halinde bir araya gelseler bile topluca yuva yapmazlar. Leşlerin yanı sıra ayrım gözetmeksizin böcek, tohum ve besleyici her şeyi yerler. İki alttüründen sırtı, boynu ve alt bölümleri boz olanı İtalya ve Avrupa’nın doğu yarısından başlayarak doğuya doğru geniş bir yayılım gösterir.
Amerika kargası (Corvus brachyrhynchos) Kuzey Amerika’nın hemen her yerinde yaşar. Kışın büyük sürüler halinde görülür. Gene Kuzey Amerika’ya özgü bir kuş olan balık kargası (Corvus ossifragus) kıtanın doğu kıyılarında yaşar. Dalgaların kıyıya sürüklediği ölü balıklar ve artıklarla beslenir.
Dağ kargası adıyla tanınan kargagillerin iki Eskidünya türü, yer yer deniz kıyılarındaki dik yarlarda ve dağların yüksek kesimlerinde yaşar. Yaklaşık 40 cm uzunluğunda olan bu iki türün uzun ve kıvrık gagası birinde kırmızı, öbüründe sarıdır.
