Keşmir
Keşmir, 1947’ye kadar Hindistan’ın mihracelikle yönetilen en büyük eyaletlerinden biriydi. Hindistan’ın en kuzey ucunda bulunan bu bölge Çin’in Xinjiang (Sinkiang) Uygur Özerk Bölgesi ve Tibet’le komşudur. Keşmir’in kuzeyinde Baltoro Buzulu çevresinde çok yüksek dağlar vardır. Karakurum Sıradağları olarak bilinen bu dağlar arasında dünyanın ikinci yüksek tepesi olan 8.611 metre yüksekliğindeki K2 (Godwin Austen Doruğu) yer alır.
Keşmir halkının çoğunluğu Himalayalar’la çevrilmiş 140 km uzunluğunda, 32 km genişliğinde bir düzlük olan Keşmir vadisinde yaşar. Jhelum Irmağı’nın akaçladığı, yazları çiçeklerle örtülen bu vadi dünyanın en güzel bölgelerinden biridir. Hint-Türk İmparatoru Ekber vadiyi 1580’lerde ele geçirmişti. Yazları Hindistan ovalarının sıcağından kaçarak buraya gelen saraylılar için Hint-Türk imparatorları özellikle Dal Gölü kıyılarında küçük köşk ve havuzlarla süslü güzel bahçeler yaptırmışlardı.
Keşmir’in en büyük kenti, ahşap evleri ve Jhelum Irmağı üzerindeki güzel köprüleriyle çekici bir yer olan Srinagar’dır. Keşmir halkı ipekliler, halılar, gümüş takılar ve tahta oymalar yapar. Keşmir şalının yapıldığı yumuşacık kaşmir de burada yetiştirilen keçilerin postundan elde edilmektedir. Keşmir vadisinde mısır, pirinç ve çeşitli tahıllardan başka meyve de yetiştirilir. Bölgenin engebeli oluşu ulaşımı güçleştirmektedir.
Hint-Türk İmparatorluğu’nun çöküşünden sonra Keşmir 1819’da Pencaplı Sihler’in eline geçti. Sihler, 1846’da İngilizler’e yenilene kadar Keşmir’in yönetimini ellerinde tuttular. İngilizler Keşmir’i, güneyindeki küçük Cemmu eyaletinin Racputlar soyundan gelen hükümdarı Gulab Singh’e sattılar. Gulab Singh Hindu’ydu. Çoğunluğu Müslüman olan Keşmir halkı bu nedenle Gulab Singh ve ardıllarının yönetimini benimsemedi. Ayrıca devlet köylülere baskı yapıyor, ürünlerini ellerinden alıyor ve onları parasız çalıştırıyordu.
1947’de İngiliz Hindistanlının Pakistan ve Hindistan olarak ikiye ayrılmasından sonra Keşmir’i kimin yöneteceği konusunda bu iki ülke arasında çatışmalar çıktı. 1949’da Keşmir’in doğusu ile güneyini Hindistan’a, kuzeyi ile batısını ise Pakistan’a bırakan bir ateşkes hattı çizildi. 1950’lerde Çin Keşmir’in doğu ve kuzeydoğu bölümlerini işgal etmeye başladı. 1965 ve 1971’de ateşkes hattı boyunca Pakistan ile Hindistan arasında gene çatışmalar çıktı. 1990’da Keşmir sorunu hâlâ çözümlenmemiş bulunuyor. Birleşmiş Milletler 1948’den beri birkaç kez bölgenin yönetimini Keşmir halkının oyuna sunma girişiminde bulunduysa da başarılı olamadı. Hindistan, Pakistan ve Çin arasındaki karmaşık siyasal ilişkiler yüzünden Keşmir’in sınırları bugün de bir anlaşmazlık konusudur.
Hindistan yönetimindeki Keşmir, Cemmu ve Keşmir diye adlandırılır. Nüfusu 6 milyon dolayındadır (1981). Pakistan yönetimindeki Keşmir ise Azad Keşmir (Özgür Keşmir) adıyla bilinir ve nüfusu 1.600.000’i bulur (1981).
