Kongo Irmağı
Kongo Irmağı ya da Zaire Irmağı’nın denize akıttığı su miktarı Amazon dışında, tüm öbür ırmaklardan daha fazladır. Büyük bir bölümü Zaire’de olmak üzere Orta Afrika’da 4.371 km boyunca akan Kongo, dünyanın en uzun ırmaklarından biridir. Kuzey Zambia’da doğan ve Tanganika Gölü’nden de beslenen ırmak kuzeye, ekvator yakınlarındaki Stanley Çağlayanlarına (Boyoma Çağlayanları) doğru ilerler. Burada güneye döner ve bir yay çizerek Gine Körfezi’nin altından Atlas Okyanusu’na ulaşır.
Kongo Irmağı’yla birleşen daha küçük akarsuların çoğu, ırmağın büyük ve geniş eğrisi üzerindedir. Ekvatorun kuzeyinden Kongo’ya katılan ırmaklar çok su taşırken, güneydekilerde su miktarı azdır. Güneydekilerin suyu artınca kuzeydekilerinki azalır. Böylece Kongo Irmağı’na eklenen toplam su miktarı mevsimden mevsime pek değişmez.
Kongo Irmağı’nın ağzı 1482’de Portekizli Diogo Cam tarafından keşfedildi. Cam, denizden 160 km içerde, ırmağın yüksek kayalıklardan döküldüğünü ve akıntının gemilerin geçişini engellediğini gördü. 1816’ya kadar hiçbir kâşif bu engeli aşamadı. 1867’de ünlü misyoner ve kâşif David Livingstone ırmağın üst kollarından birkaçını buldu, ama bunların Nil Irmağı’na döküldüklerini sandı. Daha sonra Henry Morton Stanley, bunların Kongo Irmağı’nın kolları olduğunu kanıtlayarak, ırmağı denize kadar izledi. Stanley Çağlayanları ve Kinşasa yakınındaki Stanley Gölü adını bu kâşiften almıştır.
Tekneler, Kongo Irmağinda Stanley Gölü ile Stanley Çağlayanları arasında ve çağlayanlardan sonra ırmağın yukarı bölümünde yol alabilirler. Kongo Irmağı’na dökülen akarsuların çoğu da ulaşıma elverişlidir. Kereste, maden cevheri ve kakao gibi Orta Afrika ürünlerinin taşınmasında bu suyollarından yararlanılır. Tekne ulaşımına uygun olmayan fazla akıntılı yerlerde yükler tekneden indirilir ve yeniden bir başka tekneye yüklenebileceği noktaya kadar demiryoluyla taşınır. Irmak havzasının büyük bölümü fil, goril, suaygırı gibi hayvanların yaşadığı ormanlar ve bataklıklarla kaplıdır.
