Mantar
Mantar meşesi denen herdemyeşil yani yaz kış yeşil kalabilen bir meşe türünün (Quercus suber) gövde ve dallarından şişe tıpası ve cankurtaran yeleği gibi bazı ürünlerin yapımında kullanılan süngersi bir kabuk çıkarılır. Mantar adı verilen bu kabuk aslında bitkiyi dış etkilerden koruyan, içi hava dolu ölü hücrelerden oluşmuş mantardoku katmanıdır. Ortalama 18-20 metreye kadar boylanabilen mantar meşeleri genellikle 20 yaşından sonra soyulmaya başlanır. Mantar elde etmek için kabukların soyulması işlemi sanıldığı gibi ağaca zarar vermez, tersine yarar sağlar. Ağacın kendi doğal mantar katmanının kalın ve çatlaklı bir yapıda olmasına karşılık soyuldukça alttan daha düzgün dokulu bir katman çıkar. Bu yüzden, yaklaşık dokuz yıllık aralarla sürdürülen soyma işlemleriyle baştan kaba ve niteliksiz, ama sonraları üstün nitelikli ürünler elde edilir. Her bir ağaçtan ortalama 100 yıl ürün alınır.
Temmuz ve ağustos aylarında soyulan kabuklar önce üst üste yığılıp birkaç hafta ya da bir mevsim süreyle açık havada bekletilerek kurutulur. Daha sonra yumuşaması ve bileşimindeki tanenin giderilmesi için kaynatılır. Kaynatma sonucu yaklaşık 5 cm kalınlığında düz levhalar haline gelen ürün kurutularak mantar işleme fabrikalarına gönderilir.
Dünyada en çok mantar üreten ülkelerin başında İspanya ve Portekiz gelir. Dünyadaki toplam mantar üretiminin üçte ikisini sağlayan bu ülkeleri Kuzey Afrika ülkeleri, Fransa ve İtalya izler.
Mantarın Kullanım Alanları
Mantar ya doğrudan ham halde ya da öğütülüp bazı işlemlerden geçirilerek kullanılır. Levhalar halindeki ham mantar genellikle istenen biçimde kesilerek cankurtaran yeleği, şamandıra ve şişe mantarı gibi bazı ürünlerin yapımında kullanılır. Mantar çeperleri su geçirmeyen, içi hava dolu hücrelerden oluştuğu için suda batmaz. Bu yüzden de çok eskiçağlardan beri cankurtaran yeleği olarak değerlendirilmektedir. Bir şişe mantarına biraz dikkatlice bakarsanız içinde koyu renkli çizgiler görürsünüz. Bu çizgiler ağacın atmosferle gaz alışverişini sağlayan solunum gözenekleridir.
Bazen de ham mantar öğütülüp ya doğrudan ya da içine bazı bağlayıcı maddeler katılarak yeniden levhalar halinde biçimlendirilir. Bu işlemler sonucu elde edilen ürün çeşitli ürünlerin yapımında kullanılır. Örneğin en çok pul ve conta yapılır; ayrıca gıda sanayisinde hava geçirgenliğini önlemek üzere kavanoz ve şişe kapaklarının içine konur. Isı iletkenliği düşük olduğundan buzdolabı ve soğuk hava depolarının ısı yalıtımında, ses geçirgenliği az olduğu için de hastane, film ve müzik stüdyoları, radyo ve televizyon yayın odaları gibi dış seslerin istenmediği özel o rtamlarda ses yalıtımında kullanılır.
Mantarın en çok kullanıldığı alanlardan biri de yer muşambası üretimidir. Bunun için ince toz halinde öğütülmüş mantar, beziryağına katılır.
