Mao Çe-Tung
(1893-1976) Çin Halk Cumhuriyetinin kurucusu ve önderidir. Mao Zedong olarak da tanınır. Tahıl ticareti yapan bir köylünün oğlu olan Mao, Hunan eyaletindeki Shaoshan’da doğdu. Gençliğinde siyasetle ilgili kitaplar okudu ve bu dönemde Sun Yat-sen’in ulusal bağımsızlık için mücadelesinden etkilendi. 1911’de Mançu hanedanına karşı yapılan ilk ayaklanma sırasında Hunan’daki devrimci orduya katıldı ve Çin Cumhuriyetinin kurulduğu 1912’ye kadar altı ay askerlik yaptı. 1921’de Çin Komünist Partisi’nin kuruluşuna katkıda bulundu ve 1920’ler boyunca bu partinin örgütlenmesi için çalıştı.
1924-25’te Hunan’da köylü gösterilerine tanık olan Mao, bu tarihten sonra köylüleri örgütlemek için çalıştı. Çin’de devrimin, Avrupalı komünistlerin düşündüğü gibi sanayi kentlerinde çalışan işçilerce değil, kırsal kesimdeki köylülerce gerçekleştirileceğine inanıyordu. Çin Komünist Partisi 1923’te, Sun Yat-sen başkanlığındaki Kuomintang (Ulusal Halk Partisi) ile ittifak kurdu. Amaç, Çin’in çeşitli eyaletlerinin bağımsız askeri yöneticileri olan savaş ağalarını yenmek ve Çin’i birleştirmekti.
1925’te Koumintang’ın başına geçen Çan Kay-Şek’in Şanghay’da 1927’de komünistlerin güçlenmesinden korkarak giriştiği kıyım Çin Komünist Partisi ile bağlarının kopmasına yol açtı. Mao, Hunan-Jiangxi sınırında bir üs kurarak, burada yerleşti ve köylü birlikleri oluşturdu. 1934’te Çan Kay-Şek’in askerlerinin bölgeye saldırması üzerine, 200 bin kişilik ordusuyla birlikte ünlü “Uzun Yürüyüştü başlatan Mao, ülkenin kuzeybatısına çekildi. Bu yürüyüş sırasında Komünist Parti’nin önderi durumuna geldi.
Komünistler ile Çan Kay-Şek’in önderliğindeki milliyetçiler II. Dünya Savaşı’nda yeniden eylem birliği yaptılarsa da, savaştan sonra 1946’da iç savaş çıktı ve üç yıl içinde Mao’nun güçleri Çin’in tüm bölgelerini ele geçirdi. 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu ve 1943’te resmen parti başkanlığına getirilmiş olan Mao devlet başkanlığını da üstlendi.
Mao’nun yürürlüğe koyduğu sanayileşme politikası Çin’de büyük bir değişime yol açtı. 1957 sonbaharında sanayideki gelişmeleri hızlandırmak amacıyla “Büyük Atılım” olarak bilinen hareketi başlattı. 1959’da devlet başkanlığından çekilen Mao, parti başkanlığını sürdürdü.
Mao Çe-Tung 1960’ta SSCB’yi açıkça eleştirdi ve bu ülkenin kapitalizme geri döndüğünü ileri sürdü. 1966’da Mao önderliğinde Kültür Devrimi başlatıldı. Bu yeni atılımın amacı, Çin’de devrimci ruhu yeniden canlandırmaktı. Dört yıl boyunca Çin’in dış dünyayla ilişkisi en aza indirildi. Kültür Devrimi 1976’ya kadar sürdü. Mao’nun yazılarını içeren Kızıl Kitap, o dönemde halkın düşünce ve yaşamını yönlendiren bir simge oldu.
Mao’nun ölümünden sonra iktidara gelenler onun bazı uygulamalarını değiştirerek Çin’in dış dünyayla bağlarını yeniden kurdular.
Mao’nun Türkçe’de basılmış yapıtları arasında beş ciltlik Seçme Eserler vardır.
