Nobel Ödülleri
Nobel Ödülleri, her yıl, çalışmalarıyla insanlığa yarar sağladığına inanılan kişilere verilir. Nobel ödülleri ilk kez, dinamiti icat eden İsveçli bilim adamı Alfred Bernhard Nobel’in (1833-96) vasiyeti üzerine, ölümünün beşinci yıldönümü olan 10 Aralık 1901’de verildi. Başlangıçta fizik, kimya, fizyoloji ya da tıp, edebiyat ve barış alanlarında verilirken, 1969’da buna ekonomi de eklendi. Dünyadaki tüm ülkelerden insanlara açık olan Nobel Ödülü bir altın madalya, açıklamalı bir belge ve bir miktar paradan oluşur. Nobel’in bu ödül için bıraktığı fonun sahibi ve yöneticisi Nobel Vakfı’dır, ama bu vakıf ödüllerin kimlere verileceğine karışmaz. Nobel adayları ödüllerin dağıtılacağı yılın sonbaharında belirlenir. Belirleme sırasında ölçüt mesleki yetkinlik ve çalışmaların uluslararası bir nitelikte olmasıdır. Adaylarla ilgili görüşmeler ve oylama gizli yapılır. Fizik, Kimya ve Ekonomi ödüllerinin kimlere verileceğine Stockholm’deki İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Fizyoloji ya da Tıp ödüllerine Karolinska Kraliyet Tıp-Cerrahi Enstitüsü, Edebiyat Ödülü’ne İsveç Akademisi, Barış Ödülü’ne ise Norveç Nobel Komitesi karar verir. Ödüller kişilere verilmekle birlikte, Barış Ödülü barışa katkısı olan kurumlara da verilebilir. Uluslararası Kızılhaç Örgütü 1917, 1944 ve 1963’te olmak üzere üç kez, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ise 1954 ve 1981’de iki kez bu ödüle hak kazanmıştır.
Kişiler iki ayrı dalda ya da değişik yıllarda aynı dalda Nobel Ödülü alabildikleri gibi, bir dalda verilen ödülü birden fazla kişi de paylaşabilir. Kimse ölümünden sonra aday gösterilemez, ama ölmeden önce aday gösterilenlere ödül verilebilir. Nobel ödülleri yalnızca 1940-42 arasında verilmemiştir.
