Pancho Villa
(1878-1923). Meksika Devrimi’nin efsaneleşmiş önderlerinden biri olan Pancho Villa’nın asıl adı Doroteo Arango’dur. Meksika'da San Juan del Rio’da doğdu, sonradan Francisco Villa adını aldı, ama daha çok Pancho Villa adıyla tanındı.
Pancho Villa yoksul bir tarım işçisinin oğluydu. Küçük yaşta babasını kaybetti. 16 yaşındayken, çalıştığı çiftliğin sahiplerinden biri kız kardeşine saldırınca onu öldürdü ve dağa çıktı. Gençliği dağlarda haydutluk yaparak geçti.
1909’da Francisco Madero’nun diktatör Porfirio Dıaz’a karşı başlattığı devrimci savaşa katıldı. Düzenli bir eğitim görmemiş olmasına karşın okuma yazma bilen Pancho Villa, savaş süresince başarılı bir asker ve örgütçü olarak öne çıktı. Meksika Devrimi’nin başarıya ulaşmasından sonra da Madero’ya bağlılığını sürdürdü.
1912'de devrime karşı bir ayaklanma başladı. Pancho Villa’dan kuşkulanan General Victoriano Huerta onu ölüme mahkûm etti, Başkan Madero’yu ise tutuklattı. Villa kaçarak Texas’a gitti. Madero’nun öldürülmesi üzerine, Huerta’ya karşı mücadele etmek için geri döndü. Kuzeyli işçi ve madencilerden, Kuzey Tümeni adı verilen bir askeri birlik oluşturdu. Ardından devrimci önderlerden Emiliano Zapata ve Venustiano Carranza ile güçlerini birleştirdi. Kazandığı askeri başarılar Pancho Villa’nın önemini ve gücünü artırdı. 1913’te Chihuahua valisi oldu. Sonraki yıl Huerta’ya karşı devrimci güçler kesin bir zafer kazandı. Ne var ki, devrimin üç önderi arasında anlaşmazlıklar baş gösterdi. Villa, Carranza’ya karşı Zapata ile birleşti.
Ülkenin önemli bir bölümünü denetimleri altında tutan iki önder, 1915’te Carranza’nın askerleri karşısında art arda yenilgilere uğrayarak kuzeydeki dağlara çekilmek zorunda kaldılar. Pancho Villa, Kuzey Meksika’yı elinde tuttuğunu göstermek için 1916’da 16 ABD’liyi öldürdü. ABD Başkanı Woodrow Wilson, Villa’yı yakalatmak ve cezalandırmak için bölgeye asker gönderdi. Halk Villa’yı koruyarak onu ele vermedi.
Carranza yönetimde kaldığı sürece Pancho Villa ona karşı mücadeleyi sürdürdü. 1920’de Carranza’nın devrilmesinden sonra yeni başkan Alvaro Obregön tarafından bağışlandı ve bir çiftliğe çekildi. Ne var ki, bundan üç yıl sonra öldürüldü.
