Potasyum
Potasyum, alkali metaller grubundan, çok yumuşak, suyun üstünde kalacak kadar hafif ve balmumuyla hemen hemen aynı derecede (63°C) eriyen bir elementtir. Kimyasal simgesi K, atom numarası 9, atom ağırlığı 39,102’dir. Başka maddelerle kolayca birleşir. Aslında göz alıcı bir gümüş parlaklığındadır, ama havadaki oksijenin etkisiyle yüzeyinde ince bir oksit katmanı oluşur; bu nedenle kısa sürede kararır. Potasyum suya katıldığında sudaki hidrojeni açığa çıkarır ve hidrojen mor bir alevle yanar. Bu nedenle potasyumun hava ve sudan korunması, şişede yağ içinde saklanması gerekir.
Potasyum başka maddelerle kolayca birleştiğinden doğada katışıksız halde bulunmaz. Başka elementlerle oluşturduğu bileşikler çok kararlıdır, yani kolayca ayrışmaz. Pek çok kil ve kayaç türünde bulunur, ama potasyumu bu maddelerin içinden ayırarak elde etmek zordur. Kullanılan potasyumun çoğu, karnalit ve silvit gibi minerallerden potasyum tuzları biçiminde elde edilir. Bu mineraller günümüzde Almanya’da Stassfurt’ta, Fransa’da, Polonya, İspanya, Rusya ve ABD’de çıkarılmaktadır. Lût Gölü’nün tuzlu sularından ve ABD’de California’daki Searles Gölü gibi kurumuş göl yataklarından da potasyum tuzları elde edilebilmektedir.
Potasyum bütün canlılar için gerekli olan temel elementlerden biridir. Potasyum ilk olarak bitki küllerinden potasyum karbonat biçiminde elde edilmiştir; bunun için bitki külleri suda çözündürülmüş, sonra sıvı bölüm demir bir kapta kaynatılmış, böylece potasyum karbonat buhar halinde çözeltiden ayrılmıştır. Potasyum karbonata potas denir. Potas bakımından zengin olan odun külü toprağa serpilirse bitkilerin gelişmesine katkıda bulunur. Potasyum klorür, potasyum nitrat (güherçile) ve potasyum sülfat gibi potasyum tuzları en çok kimyasal gübrelerde kullanılır. Bu tür gübreler, ekilen bitkilerin topraktan aldığı potasyumun yerine geçer. Potasyum bileşikleri sabun, cam, kibrit başı, barut, havai fişek, dezenfektan, ilaç, boya ve fotoğrafçılık malzemeleri yapımında kullanılır. Potasyum siyanür öldürücü bir zehirdir.
Katışıksız potasyum ilk kez 1807’de İngiliz kimyacı Sir Humphry Davy tarafından elde edildi; Sir Davy bunun için potasyum hidroksiti (potaskostik) elektroliz işleminden geçirdi. Bu aynı zamanda bir metalin ilk kez elektroliz yoluyla başka maddelerden ayrılmasıydı.
