Prag
Prag, Çekoslovakya’ nın başkenti ve en büyük kentidir. Ülkenin batı ucunda, Vltava Irmağı üzerindedir. Eski bir kent olan Prag güzel yapılarıyla ünlüdür; bunlardan bazılarının tarihi 9. yüzyıla kadar uzanır. Prag’da Gotik, Barok, Rokoko, Klasik, Yeniklasik dönemlere özgü 2.000’e yakın yapı ve anıt vardır.
Ülkenin en uzun ırmağı olan Vltava, Prag’ın içinden geçerek güneyden kuzeye doğru akar. Irmağın batı kıyısında, bir zamanlar Bohemya krallarının, günümüzde ise cumhurbaşkanının oturduğu, 16. yüzyıldan kalma Hradcany Şatosu yer alır. Sarayın iç avlusunda, yapımına 1344’te başlanan Svatj Vit Katedrali vardır. Şatonun aşağısında, kıvrımlı, dar sokakların ve bugün çoğu devlet dairesi olarak kullanılan eski sarayların yer aldığı Mala Strana (Küçük Mahalle) bulunur. 1357’de kurulan ve Prag’ın en güzel yapılarından biri olan Karel Köprüsü, kentin batı yakasını Stare Mesto adı verilen Eski Kent’e bağlar. Stare Mesto’da Barok döneme ait pek çok zarif kilise vardır. Kent, “altın Prag” anlamına gelen zlata Praha adını bu kiliselerin altın yaldız kaplı çatılarından alır. Gotik üsluptaki Tyn Kilisesi büyük din adamı Jan Hus’un 15. yüzyılda başlattığı reform hareketinin merkezi olmuştu. DanimarkalI astronomi bilgini Tycho Brahe’nin mezarı da buradadır. Kilisenin hemen yakınında, içinde bir sinagog ve 13. yüzyıldan kalma bir mezarlığın da bulunduğu eski Yahudi mahallesinin kalıntılarına rastlanır. 1348’de kurulan Karlova Üniversitesi, Orta Avrupa’daki en eski üniversitedir. Bohemya Kralı ve Kutsal Roma-Germen İmparatoru IV. Karl’ın kurmuş olduğu bu üniversite Avrupa kıtasının her yanında öğrenci ve bilim adamları için bir çekim merkezi oldu. Kentte ayrıca Nazi işgali sırasında öldürülen öğrencilerin anısına kurulmuş bir üniversite ve çok sayıda yükseköğrenim kurumu vardır. Konservatuvarın bağlı olduğu Müzik Akademisi de önemli bir sanat merkezidir. Eski kentin doğusunda yer alan modern kent merkezindeki Vaclav Meydanı’nda, 10. yüzyılda hüküm sürmüş olan Bohemya Kralı Vaclav’ın heykeli bulunur. Prag’da II. Dünya Savaşı sırasında öldürülen direniş önderi Julius Fucık’in adını taşıyan büyük bir park ve eğlence merkezinden başka çok sayıda park vardır.
Prag kültürel yaşamının canlılığıyla ünlüdür. Çek besteci Bedrich Smetana ve Antonm Dvorak her yıl ilkbaharda düzenlenen bir müzik festivaliyle anılır. Kentin senfoni ve flarmoni orkestraları yetkinlik ve yorum açısından çok üstündür. Dünyaca ünlü yazarlardan Franz Kafka, Rainer Maria Rilke (1875-1926) ve Aslan Asker Şvayk (1923) romanının yazarı Jaroslav Hasek (1883-1923) Prag doğumludur. Tycho Brahe ve Johannes Kepler gibi büyük astronomi bilginlerinin araştırma yapma olanağı bulduğu Prag’da ünlü bilim adamı Albert Einstein da 1911-12 yıllarında ders vermiştir.
Prag, önemli bir ulaşım ve sanayi merkezidir. Çoğu kentin batısında yer alan fabrikalarda lokomotif, otobüs, otomobil ve makine gibi ağır sanayi ürünlerinin yanı sıra, gıda maddeleri, kimyasal maddeler, elektronik eşya ve giyim eşyası üretilir. Doğu ve Batı Avrupa’nın birleşme noktasında yer alan kent aynı zamanda ulusal demiryolu ağının da merkezindedir. Kent yakınındaki Ruzyne’ de büyük bir havaalanı vardır. Toplu taşımacılık otobüs, tramvay ve metroyla sağlanır. Vltaya Irmağı’nda yolcu vapurları işler.
Tarih
Prag’ın tarihi önce eski Bohemya Krallığı’nın, sonra da çağdaş Çekoslovakya’nın tarihidir. Bugün Prag’ın bulunduğu yerdeki ilk yerleşmenin tarihi 9. yüzyılın ikinci yarısına rastlar. Ortaçağda ticaretle zenginleşen Prag, kenti kuran Premysl hanedanından sonra yönetime gelen Luxembourg hanedanı döneminde başkent oldu. Jan Hus 1415’te yakılarak öldürüldükten sonra kentte halk ayaklanmaları baş gösterdi. 15. yüzyıldan sonra Prag hızlı bir gerileme süreci yaşadı. 19. yüzyılda başlayan sanayileşme ve demiryollarının yapımı kentin büyümesine ve gelişmesine yol açtı. Prag bu süreç içinde Çek kültürel rönesansının merkezi ve 1918’de bağımsızlığını ilan eden Çekoslovakya’nın başkenti oldu. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgali altında kalan kentte 5 Mayıs 1945’te büyük bir ayaklanma çıktı. Ayaklanma Kızıl Ordu kente girinceye kadar sürdü. Savaştan çok zarar görmeyen Prag’da kent merkezi korunarak çevresinde uydu yerleşmeler kuruldu. 1968’de reform girişimleri ve SSCB’yle ilişkileri azaltma siyaseti SSCB tarafından önlendi. Prag 1989’da yeniden kitlesel gösterilere sahne oldu.
Prag’ın nüfusu 1.206.098’dir (1988).
