Sarı Irmak
Sarı Irmak ya da Huang He, Çin’in Yangtze Irmağı’ndan sonra ikinci uzun ırmağıdır. Bu akarsuya verilen Sarı Irmak adı, taşıdığı ve yatağında biriktirdiği sarı renkli ince topraktan kaynaklanır. 5.464 km uzunluğunda olan Sarı Irmak, Tibet’te doğar ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin doğusundaki Sarı Deniz’e dökülür.
Dünyanın en çamurlu akarsuyu olan Sarı Irmak Çin’in büyük ırmaklarından en kuzeyde olanıdır. Denizden 4.500 metre yükseklikteki dağlardan doğan Sarı Irmak yaylaları aşarak basamak basamak alçalır. Her inişte dar boğazlardan geçer ve akışı sık sık kesintiye uğrar. Bu sırada ırmağın akışı çok hızlı olduğundan ulaşıma elverişli değildir. Kuzey Çin Ovası’nı geçerken sığlaştığından ancak küçük tekneler yol alabilir. Irmağın yalnızca son 40 kilometresi ulaşıma uygundur. Zhengzhou (Çöngçou) yakınındaki Halkın Zaferi Kanalı ise Sarı Irmak’ı kuzeyindeki Wei Irmağı’na bağlar. Bu kanal, çunke adı verilen Çin’e özgü yelkenli teknelerin başka teknelerle birlikte Wei Irmağı ve Büyük Kanal yoluyla kuzeydeki Tiençin (Tianjin) limanına ulaşmalarını sağlar.
Uzun yolculuğu boyunca çok miktarda kum ve toprak sürükleyen Sarı Irmak’ın yatağı gittikçe yükselmektedir. Irmağın çevresindeki topraklardan daha yüksekte akmasına neden olan bu durum sulamayı kolaylaştırır, ama bir yandan da büyük taşkınlara, dolayısıyla can ve mal kaybına yol açar. Taşkınları önlemek için setler ve barajlar yapılmıştır. Irmağın taşıdığı ince sarı toprak pirinç ve darı yetiştirmeye elverişli olduğundan, ovada nüfus çok yoğundur. Ama, taşkın zamanlarında Sarı Irmak bentleri aşarak Kuzey Çin Ovası’nı sular altında bırakır. Binlerce insan boğulurken, ürünlerin yok olması yüzünden binlercesi de açlıkla karşı karşıya kalır.
Taşkınlar Sarı Irmak’ın pek çok kez yatağını değiştirmesine de yol açmıştır. 1852’den bu yana ırmağın ağzı eski yerinin kuzeyine doğru 400 kilometreden fazla kaymıştır. Taşkınları denetim altına almak ve elektrik enerjisi elde etmek için Zhengzhou’un batısında büyük bir baraj ve hidroelektrik santral yapılmıştır. Bir başka büyük baraj ve hidroelektrik santral da Lanzhou’un (Lançou) batısındadır.
