Serçe
Serçeler 30 kadar türden oluşan, küçük ve tıknaz yapılı, kalın gagalı, kısa bacaklı, kahverengi, boz ve siyah tüylü kuşlardır. En iyi bilinen ve en yaygın türü olan bayağı serçe (Passer domesticus) büyük küçük tüm yerleşim birimlerinde, tarlalarda ve bahçelerde küçük sürüler halinde yaşar. Önceleri Avrasya’da bulunurken zamanla yeryüzünün hemen her yerine yayılmıştır. Cıvıltıları gün boyunca duyulabilir. Üstelik oldukça kavgacıdırlar ve ara sıra kuyruklarını yelpaze gibi açarak dövüşürler. Yazın yerde kum ve toz banyosu yapan serçelere adım başı rastlanabilir. Bayağı serçe hemen her zaman kentlerin tozuna toprağına bulanmış olarak görüldüğünden soluk renkli sanılır. Ama erkeği özellikle üreme mevsiminde canlı renklerle bezenir. Üst bölümleri kızıl kahverengi üstüne siyah çizgilidir. Tepesinde boz bir bölge, gerdan ve göğsünde genişçe siyah bir leke bulunur. Yüzünün yanları ve alt bölümleri beyazdır. Gerdan ve göğsü lekesiz olan dişiler daha soluk ve düz renkleriyle de erkeklerden ayırt edilebilir.
Bayağı serçe çalı çırpıdan yaptığı geniş ve oldukça özensiz yuvasını kuştüyü, yün ve kıllarla döşer. Yuva duvardaki bir oyukta, sarmaşıkların arasında, boruların içinde, ağaç ve çalılarda bulunabilir. Bayağı serçeler başka kuşların yuvalarını da kullanır. Dişi, yuvaya kirli beyaz üstüne boz ve kahverengi benekli 3-5 yumurta bırakır.
Bayağı serçe Kuzey Amerika’ya ilk kez 19. yüzyılın ortalarında götürülmüş, bir yüzyıl geçmeden tüm kıtaya yayılmıştır. Tahıl taneleri ve tomurcuklar besin kaynaklarının önemli bir bölümünü oluşturduğundan yalnız Kuzey Amerika’da değil, sonradan götürüldükleri Avustralya ve Yeni Zelanda’da da zararlı kuşlar arasında sayılırlar.
Bayağı serçenin yakın akrabalarından orman serçesi (Passer montanus) Avrasya, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika’da yaşar. Birbirine benzeyen erkek ve dişinin tepesi ve ensesi kızıl kahverengi, göğsündeki siyah leke küçüktür. Ayrıca yüzlerinde birer siyah benek bulunur. Bayağı serçe kadar yerleşim birimlerine bağlı olmayan bu tür Türkiye’nin kuzey kesimlerinde ürer.
Asya ve Afrika’da geniş bir dağılım gösteren söğüt serçesi (Passer hispaniolensis) Avrupa’da yalnız İber Yarımadası’nda ve Balkanlar’da bulunur. Kaya serçesi (Petronia petronia) Avrupa ve Asya’nın güney kesimleri ile Kuzey Afrika’da yaşar. Türkiye’de yaygın olan bu türün yaşama ortamı genellikle kayalık yerlerdir.
Çöl serçesi (Petronia brachydactyla) yazın Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kuluçkaya yatan göçmen kuşlar arasında yer alır. Bayağı serçenin dişisine benzeyen bu türün kuyruk ucunda beyaz lekeler vardır.
Ötücükuşların ayrı bir familyasını (Prunellidae) oluşturan çit serçeleri gerçek serçelere benzemekle birlikte, ince uzun gagalarıyla ayırt edilebilir. Bu kuşlar çalılık, ağaçlık ve dağlık yörelerde yaşar.
