Sofokles ya da Sophokles
Sofokles ya da Sophokles (yaklaşık İÖ 496-406), Eski Yunan’ın üç büyük trajedi yazarından biridir. Öbür ikisi, Sofokles'in çağdaşı olan Aiskhylos ve Öripides'tir.
Sofokles, Yunanistan’ın Attika adlı bölgesinde, Atina yakınlarındaki Kolonos’ta doğdu. Varlıklı bir silah yapımcısı olan babası, Sofokles’in iyi bir eğitim görmesini sağladı. Yaşamöyküsünü yazmış olan adı bilinmeyen eski bir yazara göre Sofokles yakışıklı, herkesçe sevilen, yumuşak huylu, dans, müzik ve güreşte yetenekli bir gençti. Orta yaşta iki kez ordu komutanlığına atandı. Yaşamının son yıllarında Atina adına diplomatik gezilere çıktığı, Atina’da bir edebiyat ve kültür derneği kurduğu bilinmektedir.
Sofokles, yaşadığı günlerde yazdığı tiyatro oyunlarıyla büyük bir saygınlık kazanmıştı. Atina’da düzenlenen oyun yarışmalarında, 27 yaşından başlayarak 20 kez birincilik ödülü aldı. Öbür oyunlarında da ikincilikten aşağı hiç düşmedi. 120’den fazla oyun yazan Sofokles’in oyunlarından yalnız yedi tanesi tam olarak günümüze ulaştı. Bunların hangi tarihlerde sahnelendiği kesin olarak saptanamamıştır. En iyi bilinenleri, Kral Oidipus’un korkunç yazgısıyla ilgili Kral Oidipus, Oidipus Kolorıos’ta ve Antigone'dir. Sofokles’in bize ulaşan öbür oyunları ise Aias, Elektra, Philoktetes ve Trakhis Kadınları’dır.
Tıpkı Aiskhylos ve Öripides gibi, Sofokles de oyunlarının konularını Eski Yunan efsanelerinden almıştır. Trajedi olarak nitelendirilen bu oyunlar, insan tutkularını ve bu tutkuların kaçınılmaz sonu olan yıkımları işler. Her konuşma, her yeni olay izleyicinin soluğunu kesen bir gerilim yaratır. Sofokles’in trajedilerinde, Eski Yunan şiirinin en güzel örneklerine rastlanan korolar yer alır.
Sofokles tiyatroya, sahnedeki oyuncu sayısını ikiden üçe çıkarma ve öbür trajedi yazarlarının birbirine bağlı üçlemeleri yerine, olayı tek bir oyun içinde işleme gibi bazı önemli yenilikler getirmiştir. Her şeyden önemlisi ise, kahramanlarının bireysel çatışmalarını öne çıkararak oyunlarında çağdaş anlamda bir evrenselliği gerçekleştirebilmiş olmasıdır.
