Sri Lanka
Sri Lanka, Hindistan’ın güneydoğusunda bir ada devletidir. 1972’ye kadar adı Seylan olan bu ada, 437 km uzunluğundadır; en geniş yeri ise 225 kilometredir. Sri Lanka’nın dar kuzey ucu, Hindistan’dan Manar Körfezi ve Palk Boğazı ile ayrılmıştır. Kuzeybatısındaki küçük Manar Adası, Adem Köprüsü adı verilen, kum yığınlarından oluşmuş bir dizi adacıkla Hindistan’ın güneydoğusundaki adalara bağlı gibidir.
Kıyılarının büyük bölümü kumullarla kaplı olan Sri Lanka’nın iç bölümleri genellikle dağlıktır. Adanın en yüksek yeri 2.524 metre yüksekliğindeki Pidurutalagala Doruğu’dur. Üzerindeki bir kayada 160 cm uzunluğunda ve 75 cm genişliğinde, ayak izine benzer bir çukur bulunan Âdem Doruğu ise adanın en ünlü ziyaret yeridir. Budacılar kaya üzerindeki bu izin Buda’nın, Hindular kendi tanrıları Şiva’nın, Hıristiyanlar ise Aziz Tomas’ın ayak izi olduğuna inanırlar. Müslümanlar, Adem’in cennetten kovulduğu zaman bu dağda 1.000 yıl tek ayağı üzerinde durma cezasına çarptırıldığı inancındadır. Doruğun adı da bu inançtan kaynaklanır. Her yıl mart ayında dünyanın birçok yerinden binlerce
hacı bu ayak izini ziyarete gelir.
Kuzey Sri Lanka düzlüktür. Büyük ırmakların olmadığı bu bölgedeki en büyük ırmak 331 km uzunluğundaki Mahaweli Ganga’dır. Üzerinde 500 metrelik bir baraj yapılmakta olan bu ırmak, büyük bir sulama ve balık üretme projesinin merkezidir. Ada ekvatora çok yakın olduğu için iklim sıcaktır; ama dağlık bölgeler daha serindir. Yağmur en fazla eylül ve mayıs ayları arasında, güneybatıdan esen muson rüzgârları sırasında yağar.
Adalardaki sık ormanlarda abanoz gibi, kerestesi değerli ağaçlar yetişir. Ayrıca dev eğreltiotları ve palmiye ağaçları vardır. Yabanıl olarak yaşayan fil ve mandaların bir bölümü eğitilip yük hayvanı olarak kullanılır.
Adada eskiden çok olan pars, timsah, tembel ayı ve geyik gibi büyük hayvanlara günümüzde az rastlanır.
Sri Lanka nüfusu, değişik dönemlerde adaya gelmiş olan farklı toplulukların karışımından oluşmuştur. Bu topluluklardan Sinhaliler toplam nüfusun dörtte üçünü oluşturur. İkinci büyük topluluk Tamiller’dir. Arap kökenli olan Müslamanlar da Tamil dili konuşur. Az sayıdaki Veddalar adanın yerli halkının soyundan gelir. Sri Lanka’da, Hintliler ve az sayıda Avrupa kökenli topluluk da vardır. Sinhaliler genellikle Budacı, Tamiller’in çoğu ise Hindu’dur.
Sri Lanka’nın başlıca ürünü, en iyisi yüksek bölgelerde yetişen çaydır. Adada 1870’lerde başlayan çay üretiminin büyük bölümü, 1970’te devletleştirilene kadar İngilizler’in elindeydi Ülkede yetişen öteki ürünler kan çuk pirinç, hindistancevizi, tütün, sebze ve meyvedir. Başlıca yeraltı kaynakları ise demir cevheri, grafit, yakut, zümrüt gibi değerli taşlardır.
Büyük bölümü devlet denetiminde olan fabrikalarda kâğıt, dokuma, çimento, deri ürünleri çanak çömlek, porselen, sabun ve gübre üretilir Sanayinin enerji gereksinimi hızlı akışlı ırmaklardan elde edilen hidroelektrik enerjisiyle karşılanır. Ulaşım karayolu ve demiryolu ile yapılır Ülkenin başlıca havaalanı Kolombo’nun kuzeyindeki Katunayaka'dadır.
Tarih
İÖ 504'te Vicaya adlı bir savaşçının önderli ğinde Hindistan’ın Bengal bölgesinden gelen Sinhaliler adanın kuzey düzlüklerine yerleşerek güzel kentler ve bir sulama sistemi kurdular Yapay göller ya da büyük sarnıçlar
yaparak muson yağmurlarıyla gelen suları topladılar, toplanan suyu tarlalara taşıyacak kanallar yaptılar Büyük Buda heykelleriyle ünlü olan ve günümüze yıkıntıları kalmış olan eski Anuradhapura kentinde bir zamanlar 1 milyondan fazla insanın yaşadığı söylenir.
300 yıl sonra Güney Hindistan'dan gelen Tarpiller adayı istila etti. O zamandan sonra adanın tarihi bit çatışmalar ve savaşlar tarihi oldu Kral I Kasyapo (İS 477) Sigiriya’da bir kayanın üstünde büyük bir kent kurdu. Bu kent olağanüstü güzel freskleriyle ünlüdür Tamiller’in yavaş yavaş güneye doğru ittiği Sinhaliler günümüzde ormanların içinde kalıntıları bulunan yeni başkent Polonnaruva’yı kurdular. 16 yüzyılda gelen Portekizliler, adayı yedi krallığa ayrılmış buldular Bu büyük uygarlıktan günümüze yalnızca sık ormanların örttüğü yıkıntılaı kaldı Adayı ele geçiren Portekizliler halk Hıristiyan olmaya zorlayarak acımasızca yönettiler 1602’de Hollandalı tüccarlar adaya geldi Hollandalılar 1656’da adayı Portekizlilerden aldı ama Sinhali krallığı Kandy bağımsızlığını 1818’e kadar korudu.
18 yüzyıl sonlarında adaya Hindistan'dan İngilizler geldi 1798'de İngiliz sömürgesi olan Seylan. 1948’de bağımsız oluncaya kadar İngiliz yönetiminde kaldı. Seylan 1972’de Sri Lanka adını aldı ve adada cumhuriyet yönetimi kuruldu Yönetim biçimi Fransa’da uygulanan sisteme benzeyen Sri Lanka’da seçimlegelen bir başkan ve bir başbakan vardır.
Son yıllarda Sinhaliler ve Tamiller arasın daki toplumsal ve ekonomik eşitsizlikler siyasal huzursuzluklara ve şiddet eylemlerine yol açmıştır Adanın kuzeyinde yaşayan Tamiller bağımsızlık için mücadeleye girişmiştir.
Sri Lanka'ya İlişkin Bilgiler
Yüzölçümü: 65.610 km2.
Nüfus: 16.842.000 (1989).
Yönetim: İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi, demokratik
sosyalist cumhuriyet.
Başkent: Yasama ve yargı başkenti Sri Jayavvardenapura;
yönetsel başkenti Kolombo.
Doğal Yapı: Adanın güney bölümünün ortasında, en
yüksek yeri Pidurutalagala Doruğu olan bir dağlık
bölge vardır.
Önemli Kentler: Kolombo, Dehivvala-Mount Lavinia,
Moratuvva, Caffna, Kandy, Gaile, Kotte.
Başlıca Ürünler: Çay, kauçuk, hindistancevizi.
Eğitim: 5-16 yaşları arasında zorunludur.
