Süleyman Demirel
(doğumu 1924). Süleyman Demirel 1965-80 yılları arasında Türkiye’de altı kez başbakanlık yapmıştır. İsparta’nın İslamköy bucağında doğân Demirel, ilköğrenimini İslamköy’de, ortaöğrenimini Afyonkarahisar’da tamamladı. 1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi’ni inşaat mühendisi olarak bitirdikten sonra ABD’ye gitti. ABD’de bir yıl sulama ve elektrik konularında araştırma yaparak yurda döndü ve 1955’te Devlet Su İşleri’nde Barajlar Dairesi başkanı oldu. 27 Mayıs 1960’tan sonra bu görevinden alınınca bir süre serbest mühendislik ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yaptı. Bu arada birinci Boğaz Köprüsü’nün projesini hazırlayan ABD’nin Morrison Knudsen Şirketi’nin Türkiye temsilciliğini de üstlenmişti.
Süleyman Demirel’in siyasal yaşamı 1962’de üyesi olduğu Adalet Partisi’nde başladı. 1964’te bu partinin kongresinde büyük bir çoğunlukla genel başkanlığa getirildi. 1965’te Suat Hayri Ürgüplü’nün başkanlığını yaptığı koalisyon hükümetinde başbakan yardımcısı ve devlet bakanı oldu. Bu sırada milletvekili değildi, ama aynı yıl yapılan seçimlerde İsparta milletvekili seçildi. Partisi TBMM ’de çoğunluk sağladığı için başbakanlığa getirildi. Böylece, 27 Mayıs’tan sonra ilk kez koalisyona gidilmeden bir hükümet kuruluyor ve Demirel Türkiye Cum huriyetinin 13. başbakanı oluyordu.
Süleyman Demirel’in başkanlığını yaptığı Adalet Partisi 1969 seçimlerinde de mecliste çoğunluk sağlamıştı. Ama, parti içinde artan huzursuzluk sonucu oluşan muhalefet bütçe oylamasında karşı oy verince Demirel başbakanlıktan çekildi. Mart 1970’te yeniden hükümeti kurmakla görevlendirilen Demirel, 12 Mart 1971 askeri müdahalesi ile görevinden ayrılmak zorunda bırakıldı. Bununla birlikte, Demirel’in başında bulunduğu Adalet Partisi bu dönem boyunca kurulan hükümetlere parlamentoda güvenoyu verdi.
Adalet Partisi 14 Ekim 1973 seçimlerinde uzun süredir ilk kez Cumhuriyet Halk Partisi’ nin karşısında ikinci parti durumuna düşmüştü. Ama CHP de çoğunluk sağlayamamış ve 1980’e kadar süren bir koalisyon ve. azınlık hükümetleri dönemi başlamıştı. Demirel 1977’de ve 1979’da iki kez, sağ partilerle “Milliyetçi Cephe” adı altında koalisyon kurdu. 1979’da ise azınlık hükümeti oluşturarak başbakanlık yaptı. 12 Eylül 1980’de yapılan askeri darbe ile parlamento feshedilince öbür siyasi parti yöneticileriyle birlikte Gelibolu-Hamzakoy’da bir süre gözetim altında tutuldu. Daha sonra yürürlüğe giren 1982 Anayasasındaki geçici dördüncü madde ile 10 yıl süreyle siyaset yapması yasaklandı. Bu karar öbür siyasi parti yöneticileri için de geçerliydi. 1983’te Demirel bu yasağı çiğnediği gerekçesiyle Çanakkale-Zincirbozan’da zorunlu oturma cezasına çarptırıldı. 1987’de yapılan halkoylaması ile kimi eski siyaset adamlarının siyaset yapma yasağı kaldırıldı ve Doğru Yol Partisi genel başkanlığına seçilen Demirel, aynı yıl yapılan erken seçimlerde de İsparta milletvekili olarak TBMM’ye yeniden girdi.
