Tito
(1892-1980). Asıl adı Josip Broz olan Tito, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin kurucusu ve 1945’ten ölünceye kadar devlet başkanıydı.
Tito, o dönemde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bir parçası olan Hırvatistan’ın Kumrovec köyünde doğdu. 15 çocuklu yoksul bir köylü ailesinin yedinci çocuğuydu. 13 yaşından başlayarak çeşitli işlerde çalıştı. Sendikalarda görev aldı. Savaşa karşı olan Tito bu nedenle hapse atıldı. Daha sonra I. Dünya Savaşı (1914-18) sırasında askere alındı ve gösterdiği yararlıktan ötürü cesaret madalyası kazandı. Savaş sırasında yaralanarak Ruslar’a tutsak düştü. Rusya’da, 1917 Ekim Devrimi’nde ve iç savaşta Bolşevikler’in yanında yer aldı.
Hırvatistan I. Dünya Savaşı’ndan sonra Yugoslavya adlı yeni ülkenin bir parçası oldu. Tito 1920’de geri döndü ve gizli Yugoslavya Komünist Partisi’ne katıldı. Siyasal eylemlerinden dolayı birçok kez tutuklandı. 1934’te hapisten çıktıktan sonra partinin Merkez Komitesi’ne, daha sonra da Politbüro’ya girdi. Görevli olarak yurtdışında çalışmalar yürüttü. Bu sırada gizlilik nedeniyle sık sık ad değiştiriyordu. En çok kullandığı Tito adı, bir süre sonra asıl adı olarak yerleşti.
1941’de Nazi Alman birlikleri ve müttefikleri Yugoslavya’yı işgal etti. Yugoslavya çokuluslu bir yapıya sahipti, bu nedenle ülke parçalanma tehlikesiyle yüz yüze kaldı. Tito Yugoslav halkını kardeşlik ve birliğe çağıran bir bildiri yayımladı. Bu bildiride işgalcilere karşı konulması için çağrıda bulundu ve zaferden sonra halklara eşitlik sözü verdi. Almanlar’ı ülkesinden çıkarmak amacıyla, Partizanlar olarak bilinen savaşçı birlikleri örgütledi. Ülkenin yarısını işgalci güçlerden kurtarmayı başardı ve bu bölgede devrimci bir yönetim kurdu. Bu durum sürgündeki krallık hüküm eti ile Tito’nun arasını açtı.
Kasım 1945’te yapılan seçimlerin ardından krallık kaldırılarak federal bir cumhuriyet kuruldu. Tito yeni hükümette başbakanlığı ve savunma bakanlığını üstlendi; 1953’te de Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin ilk devlet başkanı oldu. Ardından yeni bir anayasa hazırlandı. Tito, Yugoslav halkları arasında birlik sağlamaya yönelik çalışmalarını sürdürdü; ülke ekonomisini güçlendirmeye çalıştı. Doğu Avrupa’daki öteki komünist önderlerden farklı olarak, ülkesini SSCB’nin etkisinden uzak tuttu ve Yugoslavya’nın kendine özgü bir sosyalizm oluşturması için çaba gösterdi. Ülkenin dış politikasında bağımsız bir çizgi izledi ve Yugoslavya komünist blokta yer almadı. Bir yandan da bağımsızlığını yeni kazanmış ülkelerle birlikte bağlantısızlar hareketini oluşturdu. Tito’nun 1970’te açıkladığı kolektif başkanlık sistemi 1974’te yürürlüğe giren anayasayla kesinlik kazandı. Aynı yıl partisi tarafından ömür boyu devlet başkanı seçilen Tito, yönetim işlerinden büyük ölçüde çekildi. 1980’de ölünce de ülke yönetimi kolektif başkanlığa geçti.
