Washington
ABD ’nin başkenti ve 16. büyük kenti olan Washington, kentle aynı alanı paylaşan District of Columbia’nın başharfleriyle birlikte Washington, D.C. olarak anılır ve böylece aynı adlı eyaletten ayırt edilir. ABD ’nin en önemli kentlerinden biri olan Washington, dünyada başkent olmak üzere özel olarak kurulan az sayıdaki kentten biridir. ABD’nin her yanından seçilen temsilcilerin oluşturduğu Kongre ve federal hükümet çalışmalarını Washington’da sürdürür. Ülkeyi yöneten yasalar ve politikalar burada oluşturulur. Kentin kalabalık caddelerini, ulusal anıtları ve tarihi yerleri gezen turistler, devlet memurları, alışveriş edenler, ellerindeki bayraklarla gösteri yapan siyasal parti yandaşlan ve göğüslerinde madalyalanyla törenlere katılan diplomatlar doldurur.
Washington ve District of Columbia aynı alanda yer alır. Bu alan Virginia’nın kuzey bölümü ile Maryland’ın güney bölümü arasında, Potomac Irmağı boyunca uzanır. Washington’un büyük bölümü Potomac ve Anacostia ırmakları arasındaki üçgenin içinde bulunur.
Kentin kuruluş yeri olarak, bir zamanlar yol iz bulunmayan bu bataklık ve çayırlık alanın seçilmesinin nedeni, ABD kurulduğu zaman var olan ve New Hampshire’dan Georgia’ya kadar uzanan ilk 13 eyaletin hem coğrafi, hem de nüfus yoğunluğu açısından merkezi konumunda olmasıdır. Buranın başka bir üstünlüğü de Potomac Irmağı’nın yukan bölümlerine denizden gemiyle ulaşılabilmesidir. Kentin kurulduğu alanın büyük bölümü alçak ve kumluktur.
Amerikan Bağımsızlık Savaşı’ndan sonra kurulan ABD’nin başkenti olarak, aralarında Philadelphia da olan birçok kent önerilmişti. Ama, 1790’da Kongre başkent olarak Potomac Irmağı yakınlannda bir kent kurulmasına karar verdi. Ülkenin bu bölümüne Kristof Kolomb’un anısına District of Columbia adı verilecek, burada kurulacak kent de ilk başkanın onuruna Washington adım alacaktı.
1791’de Başkan George Washington kentin kurulacağı alanı tam olarak belirledi ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nda General Lafayette ile birlikte savaşmış olan ’genç Fransız mimar Pierre Charles L’Enfant’ı kentin planını yapmakla görevlendirdi. L’Enfant kaldırımları ağaçlı büyük bulvarları, görkemli yapıları ve anıtları olan bir kent planı yaptı.
Kent kuzeydoğu, kuzeybatı, güneydoğu, güneybatı bölgelerine ayrılır. Kongre binası Capitol bu bölgelerin kesiştiği noktadadır. Capitol’den güneye ve kuzeye doğru uzanan caddeler numaralarla, doğuya ve batıya doğru uzananlar ise harflerle adlandırılmıştır. Çapraz caddelere ise eyaletlerin adları verilmiştir. Capitol ve Beyaz Saray’dan başlayıp kentin dört bir yanma uzanan caddeler dev bir tekerleğin çubuklarını andırır. Kentin en büyük caddesi olan Pennsylvania Caddesi’nin, Capitol ile Beyaz Saray arasında kalan bölümünde her dört yılda bir başkanlık devir törenleri yapılır.
Yapılar ve Anıtlar
Washington, D.C.’yi ünlü yapılar ve anıtlar kenti haline getirmiş olan yapılardan bazıları şunlardır:
Capitol Binası:
ABD ’nin yasama organının çalışma yeri olan Capitol Binası’nın temelini 1793’te Başkan Washington atmıştır. Yapının üç bölümünden Senato’nun bulunduğu kuzey kanadt 1800’de, Temsilciler Meclisi’nin bulunduğu güney kanadı 1807’de tamamlanmıştır. Yapımı 1827’de bitirilen büyük orta bölümün kubbesi Amerikan İç Savaşı’na (1861- 65) kadar tamamlanamamıştır. Yaklaşık 6.800 kg ağırlığındaki büyük bronz Özgürlük Anıtı, Capitol’ün kubbesi üzerinde bulunur.
Önceleri Kongre üyelerinin odaları, yüksek mahkeme ve Kongre Kütüphanesi de Capitol Binası’ndaydı. Günümüzde Kongre üyelerinin odaları Capitol’ün iki kanadının karşısındaki alanlarda yer alır; Yüksek Mahkeme ve Kongre Kütüphanesi de ayrı ayrı yapılardadır.
Jefferson Anıtı:
Yapımına 1938’de başlanan ve 1943’te tamamlanarak üçüncü ABD Başkanı Thomas Jefferson’ın anısına adanan anıt, 66 mermer sütunun çevrelediği kubbeli, yuvarlak bir yapıdır. Anıtın içinde Jefferson’ın heykeli vardır.
Kongre Kütüphanesi:
Kongre üyelerinin yararlanması için 1800’de kurulan kütüphane, 1812’deki savaş sırasında yandı. 1897’de Capitol’ün karşısındaki bir yapıda yeniden kurulan kütüphaneye, hızla artan kitaplar nedeniyle bir ek bölüm gerekti. Beyaz mermerden yapılan bu ek yapı 1939’da tamamlandı. Kongre Kütüphanesi, bugün dünyanın en büyük ve en iyi donatılmış kütüphanelerinden biridir. ABD’de yayımlanmış olan her kitabın iki örneği bu kütüphanededir. Az bulunan kitapların oluşturduğu büyük koleksiyonda 1456’da basılan “Gutenberg Kutsal Kitabı” nın bir kopyası da yer alır.
Lincoln Anıtı:
ABD ’nin 16. başkanı olan Abraham Lincoln’e adanan bu beyaz mermer anıt, içindeki Lincoln heykeli ile ünlüdür. Yapımına 1915’te Lincoln’ün doğum gününde başlanan ve 1922’de bitirilerek Anma Günü’nde Lincoln’e adanan anıtta, Lincoln’ün ünlü Gettysburg Söylevi ve ikinci başkanlık konuşması, tunç plakalar üzerine kazınmış olarak görülebilir.
Ulusal Arşiv Binası:
ABD tarihinin en değerli belgelerinden bazıları bu yapıdadır. Tümü birden “Özgürlük Belgeleri” olarak adlandırılan Bağımsızlık Bildirgesi, ABD Anayasası ve Haklar Bildirgesi burada korunmaktadır. Arşivde ayrıca köleliği kaldıran Özgürlük Bildirgesi ve Louisiana’nm Alımı Antlaşması’nın bir kopyası gibi başka ünlü belgeler de vardır. Ulusal Arşiv 1934’te bir kongre kararıyla oluşturulmuştur.
Smithsonian Enstitüsü:
1846’da kurulan enstitü, bilimin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla İngiliz bilim adamı James Smithson’ın bağışladığı parayla yapılmıştır.
Enstitü, kentin en ünlü kuruluşlarından bir bölümünü kapsar. Doğa Tarihi Müzesi, John F. Kennedy Gösteri Sanatları Merkezi, Freer Sanat Galerisi ve Ulusal Sanat Galerisi bunlardan bazılandır. Enstitünün en ünlü birimlerinden biri Ulusal Havacılık ve Uzay Müzesi’dir. Wright Kardeşler’in uçağı, Charles Lindbergh’in Atlas Okyanusu’nu geçerken kullandığı tek kişilik uçağı S pir i t o f Saint Louis ve NASA’nın birçok uzay uçuşu kapsülü ile uydulan burada görülebilir.
Yüksek Mahkeme Binası:
Capitol’ün doğusunda yer alan Yüksek Mahkeme binası, beyaz mermerden yapılmış etkileyici bir yapıdır. 1935’te tamamlanan yapının girişindekf iki sıra büyük mermer sütun üçgen biçimli biı alınlığı taşır. Alınlığın ortasında, kucağında adalet terazisiyle Özgürlük Tanrıçası heykeli vardır. ABD’nin en yüksek yargı organı olan ve dokuz yargıçtan oluşan yüksek mahkeme her yıl 4.000’den fazla davaya bakar.
Washington Anıtı:
1884’te tamamlanan anıt ilk başkanın anısına yapılmıştır. Anıtın yapımı Amerikan İç Savaşı sırasında yanm kalmış ve bu nedenle yapı tamamlanırken iki değişik tonda beyaz mermer kullanılmıştır. 169 metre yükseklikte, kare tabanlı, içi boş, ucu piramit biçimli bir sütun olan anıta ziyaretçiler ya asansörle ya da 898 basamak merdivenle çıkarlar.
Beyaz Saray:
ABD başkanmm evi ve çalışma yeri olan yapı BEYAZ SARAY sayfasında anlatılmıştır.
Pentagon ve Arlington Ulusal Mezarlığı:
Savunma bakanlığı binası olan Pentagon, Potomac Irmağı’mn doğusunda, Virginia’nın Arlington ilçesinde yer alır. Bu dev yapıda yansından çoğu sivil olan 22 bin kişi çalışır. ABD Genelkurmay Başkanlığı da buradadır.
Beş köşeli olduğu için, İngilizce beşgen anlamına gelen pentagon adı verilen yapı II. Dünya Savaşı sırasında 16 ayda yapılmıştır. Yapı beşgen biçimli, birbirine koridorlarla bağlı, iç içe beş yapıdan oluşmuştur. 14 hektar alana yayılan yapının uzunluğu 28 kilometreyi bulan koridorlarında sergiler, dükkânlar ve yiyecek satılan yerler vardır.
Pentagon’un kuzeybatısındaki Arlington Ulusal Mezarlığı’nda ünlü asker ve devlet adamlarının mezarları vardır. Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve Amerikan İç Savaşı da içinde olmak üzere ABD’nin katıldığı bütün savaşlarda ölmüş askerlerin bazılan burada gömülüdür. Savaşlarda ölmüş tüm ABD askerlerine adanan Meçhul Asker Anıtı da buradadır. Başkan John F. Kennedy ve Robert F. Kennedy’nin mezarları da Arlington Ulusal Mezarlığı’ndadır.
Nüfus ve Toplumsal Yaşam
Başlangıçtan beri "Washington’daki belli başlı iş ABD’yi yönetmek olmuştur. Kent hiçbir zaman bir liman ya da sanayi kenti olarak gelişmemiştir; ama önemli bir turizm merkezidir.
Kentin içinde ve çevresinde hükümet kuruluşlarının gelişmesiyle Washington ABD’nin her yöresinden insanları çeken bir kent oldu. Kente çalışmak için gelen çok sayıda insan ile oranlandığında, burada doğup büyüyenlerin sayısı çok azdır. Nüfus genellikle geçici olarak adlandırılır; çünkü birçok insan yalnızca geçici bir süre için bu kente gelmiştir.
ABD Kızılhaçı, Amerikan Devrimi’nin Kızları, ABD Ticaret Odası ve çeşitli işçi sendikaları gibi büyük kuruluşlann başkanlıkları VVashington’dadır. Kentte temsilcilikleri bulunan uluslararası kuruluşlar arasında Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu ve Amerikan Devletleri Örgütü de vardır.
Yabancı devletlerin temsilcileri olan elçiler ve öbür diplomatlar ile yabancı muhabirler de Washington’da çalışır. Bu insanlar kente belirgin bir uluslararası hava verir. Washington’ da 125 kadar yabancı elçilik bulunur.
Washington, D.C. yönetim merkezi olmasının yanı sıra, büyük bir kültür merkezidir. Kentte yıl boyunca müzik, tiyatro ve spor etkinlikleri eksik olmaz. Yazın ortalama sıcaklığı 24°C olan kentin ılıman iklimi açık hava etkinlikleri için çok uygundur.
Ulaşım
1976’da hizmete giren metro kentteki toplu ulaşımı büyük ölçüde iyileştirmiştir. Kent merkezi ile banliyöler arasında önemli bir bağlantı oluşturan 161 kilometrelik metronun 50 yeraltı ve 37 yerüstü istasyonu vardır. Washington kentinin toplu ulaşım sisteminde metronun yanı sıra tren ve otobüsler de kullanılır.
Potomac ve Anacostia ırmakları üzerinde birçok köprü vardır. Kentte, Dulles Uluslararası Havalimam’mn yanı sıra başka havaalanları da hizmet verir.
Nüfusu 620.000’dir (1988).
