Wole Soyinka
(doğumu 1934). 1986 Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Nijeryalı oyun yazarı, şair, romancı ve eleştirmen Wole
Soyinka, yapıtlarını İngilizce yazar.
Yoruba kabilesinden olan Wole Soyinka öğrenimine İbadan’da başladı. Burada devlet okullarında orta ve yükseköğrenimini tamamladıktan sonra İngiltere’de Leeds Üniversitesi’ne giderek İngiliz Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. İngiltere’de eğitimini bitirerek Nijerya’ya dönen Soyinka burada, sonradan Orisun Tiyatrosu adını alacak olan 1960 Maskları adlı ulusal bir tiyatro kurdu.
1960-64 arasında Black Orpheus adlı bir edebiyat dergisinin yayın yönetmenliğini üstlenen Soyinka 1960’tan sonra edebiyat ve tiyatro dersleri verdi. Bu arada Nijerya’nın İbadan, İfe ve Lagos kentlerindeki üniversitelerde tiyatro topluluklarını yönetti.
Soyinka oyun yazarı olarak değişik konuları işledi. Bağımsızlığını kazanan Nijerya’nın doğuşu, genç Nijerya Devleti’nin yönetim aksaklıkları, batılılaştıkları için kendilerini ayrıcalıklı sayan öğretmenler, cemaatlerini sömürerek kazanç sağlayan din adamları gibi konuları eleştirici ve alaycı bir dille, gülmece anlayışı içinde yazdı. 1959’da sahnelenen The Lion and the Jewel (1963; “Aslan ve Mücevher”), The Trials o f Brother Jero (1960; “Rahip Jero’nun Çilesi”), A Dance of the Forests (1963; “Ormanların Dansı”), Jero’s Metamorphosis
(1972; “Jero’nun Değişimi”) bu tür oyunlardandır. The Strong Breed (1963; “Güçlü Soy”) ve Kongi’s Harvest (1965; “Kongi’nin Hasadı”) gibi oyunlarında ise Afrika’daki baskıcı yönetimleri eleştirdi ya da Nijerya’nın toplumsal yaşamındaki aksaklıklar karşısında duyduğu hoşnutsuzluğu dile getirdi. Soyinka oyunlarında batı tiyatrosunun bazı teknikleri ile Yoruba folkloru ve dininde yerleşmiş konuları ve tiyatro tekniklerini ustaca bağdaştırır. Oyunlarında Sembolist (Simgeci) bir anlatım, geriye dönüşler ve ustaca kurgulanmış zengin bir dramatik yapı vardır. Yapıtlarında usta bir gülmece ve yerginin yanı sıra şiirsel bir anlatım göze çarpar.
Soyinka ilk romanını 1965’te yayımladı. The Interpreters (“Yorumcular”) adlı bu romanında yazar, kendilerine çevrelerindeki dünyanın içinde yer arayan bir grup genç aydını anlatır. İkinci romanı Season of Anomy (“Aykırılık Mevsimi”) 1973’te yayımlandı. Şiirlerini ise Idanre and Other Poems (1967; “Idanre ve Öbür Şiirler”) ile Poems from Prison (1969; “Hapishaneden Şiirler”) adlı kitaplarında topladı. İkinci şiir kitabındaki şiirlerinin büyük bölümünü Biafra’nın Nijerya’dan ayrılması için çalıştığı gerekçesiyle hapse atıldığı 1967-69 arasında yazdı. Hapishanede geçirdiği yılları ve tutuklanışıysa The Man Died (1972; “Adam Öldü”) adlı yapıtında dile getirdi. Soyinka’nın birçok yapıtı başta ABD olmak üzere batı ülkelerinde sahneye konmuştur. Bunlardan, ilk kez 1975’te sergilenen ve Yoruba toplumunun geleneksel değerleriyle sömürge yönetiminin değerleri arasındaki çatışmayı ele alan Death and the King’s Horseman (“Ölüm ve Kralın Atlısı”) ABD’de çok beğenilmiştir.
