Aleksandr İvanoviç Herzen
Aleksandr İvanoviç Herzen, Rus filozofu, eleştirmeni ve yazarı (Moskova 1812-Paris 1870). Bir Rus soylusunun evlilik dışı oğlu olan Aleksandr İvanoviç Herzen (İskender de denir), Moskova Üniversitesi'nde parlak bir öğrenim gördü; ama özgürlükçü düşünceleri yüzünden Ural'a sürüldü (1834-1842). Avrupa'ya yaptığı bir yolculuk sırasında Fransız ve İtalyan devrimcileriyle ilişki kurarak ülkesine dönmemesi üstüne, mallarına el kondu.
1851'de Proudhon'un dergisine yazdığı için Fransa'dan sınır dışı edilince İsviçre uyruğuna geçti ve önce Londra, sonra Cenevre'ye (1854) yerleşti. Cenevre'de l'Etoile Polaire (Kutup Yıldızı) adlı bir dergi ve Kolokol (Çan, 1857) adlı bir süreli yayın çıkararak, bu dergide, toprak kölelerinin özgürleştirilmesini istedi. İsteği gerçekleşince, Rusya'da yoğun bir gizli propagandaya karşın etkisi azaldı ve dergisini 1869'da kapatmak zorunda kaldı. Devrimciden çok liberal, sosyalist ama anarşist olmayan bir düşünürdü.
Başlıca yapıtları: Pisma of İzuçenni Prirodi (Doğanın İncelenmesi Üstüne Mektup, 1845), Surle Developpement des İdees Revolutionnaires en Russie (Rusya'da Devrimci Düşüncelerin Gelişmesi Üstüne, 1851), Le Peuple Russe et le Socialisme (Rus Halkı ve Sosyalizm, 1855), Polyarnaya Zvezda (makaleler, Kutup Yıldızı, 1869), Kto Wnovaf (roman, Suçlu Kim ?, 1847), Doktor Krunov, (uzun öyküler, 1847), 1848 devrimci hareketlerini anlatan Lettres de France et d'İtalie(Fransa ve İtalya'dan Mektuplar, 1850), Biloye i Dumi (anıları. Geçmiş Üstüne Düşünceler, Londra, 1861), vb.