ALIŞVERİŞ
İnsanlar binlerce yıl önce avcılık yaparak ve doğada kendiliğinden yetişen bitkileri, meyveleri toplayarak yaşarlardı. Alet ya da çömlek yapmak, tanm ürünleri yetiştirmek gibi özel beceriler edindikçe herkes bütün gereksinimlerini kendisi üretmektense en iyi yaptığı işlerle uğraşmaya başladı. Kendi ürettiği malları başka insanların yaptığı mallarla değiş tokuş ederek öbür gereksinimlerini karşılayabiliyordu. Bu ticaretin başlangıcıydı. Takas olarak bilinen bu basit ticaret sisteminin kalıntıları günümüzde de sürmektedir. Örneğin pul koleksiyoncuları bir seriyi tamamlamak için birbirleriyle pul değiş tokuşu yaparlar.
Zamanla insanlar üretim tekniklerini geliştirdi, daha çok besin, giyecek, çanak çömlek üretmeye başladı. Artık ticarette takas sistemi yeterli olmuyordu. Bu sorun paranın bulunmasıyla çözüldü. İnsanlar önce altın, gümüş gibi değerli madenleri ya da öküz gibi çiftlik hayvanlarını para yerine kullandılar. Ama değerli madenler zaten az bulunuyor, yanında birkaç öküz taşıyarak alışverişe çıkmak da pek kolay olmuyordu. Bu nedenle bu değerli malların yerini zamanla madeni ve kâğıt paralar aldı. Günümüzde mal ve hizmet alım satımında para, çek ya da kredi kartı kullanılır (bak. Bankalar ve Bankacılık).
Fiyat
Bir malı satın almak ya da bir hizmetten yararlanmak için ödenen para, o malın ya da hizmetin fiyatıdır. Eskiden her malın fiyatı satış sırasında, alıcı ile satıcı arasındaki pazarlık sonucunda belirlenirdi. Alıcı belli bir mala karşılık satıcının istediğinden daha düşük bir fiyat önerir; satıcı ilk söylediğinden düşük, ama alıcının önerdiğinden yüksek bir fiyat söyleyerek buna karşı çıkar. Sonunda belirlenen fiyat, alıcının o mal için en çok ne kadar ödemeyi kabul edeceğini ve satıcının en az kaça satmaya razı olacağını gösterir. Bir yanda alıcının o mala sahip olabilmek için duyduğu istek, öte yanda satıcının malını vererek paraya dönüştürme isteği fiyatın belirlenmesinde çok önemlidir.
Bugün dükkânlardaki mallara iliştirilen fiyat etiketleri de gene arz (piyasadaki mal miktarı) ve talebe (satın alma isteği ve gücü) göre belirlenir. Malı üreten işletme, o mala duyulan gereksinimi göz önünde bulundurarak bir fiyat saptar. Eğer belirlenen fiyat çok yüksekse o mal satılmaz ve üretici ya da satıcı fiyatı düşürmek zorunda kalabilir. Pazarlık yöntemi bugün bile birçok ülkede geçerlidir.
Açık Artırmalar
Fiyatın alıcı tarafından belirlendiği başka bir alışveriş biçimi de açık artırmalardır. Özellikle antika eşyalar açık artırmayla satılır. Ayrıca çiftlik hayvanlarının satıldığı hayvan pazarlan ile toptan balık ve çiçek satışlarında da bu yöntem uygulanır. Açık artırma tellalı, mallan sahipleri adına satışa çıkarır ve fiyatı en çok artıran kişiye satar. Bu satışlarda tellal genellikle düşük bir fiyat söyler ve alıcılann artırmasını bekler. Hollanda’da uygulanan açık artırmalarda ise tellal satışı yüksek bir fiyatla başlatır ve birisi elini kaldırıp uygun bulduğunu belirtinceye kadar fiyatı düşürmeye devam eder. Her iki açık artırmanın da temeli, öbür isteklilerin ödeyebileceği en yüksek fiyatı tahmin ederek malı en ucuza almaya çalışmaktır.
Dünya Pazarı
Yüzyıllardır ulaşım, haberleşme ve depolama alanlanndaki gelişmeler pazarları genişletmiştir. Eskiden örneğin çiftlik ürünleri yerel pazarlarda alınıp satılırdı; oysa bugün tahıl, şeker, petrol ve daha birçok ürün için bir “dünya pazarı” vardır. Günümüzün ileri iletişim tekniği birçok hammaddenin bütün dünya ülkeleri arasında alınıp satılmasına olanak sağlıyor. Birçok hammadde ve besin maddesi de daha üretilmeden alınıp satılıyor. Böylece sanayiciler, hammadde ellerine geçtiğinde ne kadar ödeyeceklerini bildikleri için gelecekteki üretimlerini planlayabiliyorlar. Hammaddelerin alınıp satıldığı bu özel pazarlar ve şirket hisse senetlerinin alım satımını örgütleyen menkul değerler borsaları BORSA ve KAMBİYO maddesinde incelenmiştir.
Para Birimleri
Yüzyıllardır alışverişin gelişmesine yardımcı olan para da bir mal gibi alınıp satılır. Her ülkenin ayrı para birimi vardır; örneğin Türk lirası, Amerikan doları, İngiliz sterlini, Fransız frangı gibi. Yabancı bir ülkeden bir mal satın alabilmek için önce o ülkenin parasından yeterli miktarda sağlamak gerekir. Para birimlerinin alışverişindeki kurallar ve fiyatlar döviz borsalarında belirlenir. Öbür pazarlarda olduğu gibi burada da bir mala, örneğin Kanada dolarına çok talep olursa o malın değeri artar; yani Kanada doları almak için daha çok Türk lirası ya da Amerikan doları ödemek gerekir. Birçok ülkenin ticarette kullandığı Amerikan doları, bu borsaların en değerli para birimlerinden biridir.
