Amerikan futbolu
Amerikan futbolu, Amerika Birleşik Devletleri'nde seyirci toplama açısından beyzbolla rekabet eden sert takım oyunu. Futbol ile rugby'nin bir karışımı olan Amerikan futbolunun, liseler arası, kolejler arası ve profesyonel takımlar arasındaki maçlarını her karşılaşmada 50 000 - 100 000 kişi ve milyonlarca televizyon seyircisi izler.
Amerikan futbolu, Amerika Birleşik Devletleri'nde son derece yaygın bir spor olmasına karşılık temelde ABD'ye özgü bir spor olarak kalmış, biraz farklı kurallarla oynandığı Kanada (sözgelimi, ABD'de birtakımın 11 kişiden oluşmasına karşılık, Kanada'da 12 kişiden oluşur) dışında hiçbir yerde tutunmamıştır.
AMERİKAN FUTBOLUNUN KURALLARI:
Amerikan futbolunun kuralları, rugby'den türeme, ama ABD'de köklü değişiklikler yapılmış bir oyun olduğu için, uzun süreli bir evrim geçirmiştir. Kurallar, saldırı ile savunma arasında bir denge kurmak ve bu sporun sert yapısını hafifletmek için, sürekli olarak değiştirilir. Amerikan futbolunun kuralları uzun bir liste oluşturur ve birçok kişinin bu kuralları tam anlamıyla öğrenmesi güçtür. Lise ve kolej takımları ile profesyoneller birbirinden çok farklı kurallarla oynarlar. Kurallara uyulmasını, sahada görevli hakemler sağlar. Lise maçlarında dört kişi olan hakem sayısı, profesyonel futbolda yediye çıkar. Amerikan futbolunun her üç düzeyinin (lise ve kolej takımları ile profesyonel takımlar) ortak noktası, oynandığı alanın boyutlarıdır: Kaleden kaleye 91,4 m uzunluğunda, 48,8 m genişliğinde çim bir alandır. 11 'er kişiden oluşan takımların oyuncuları, saldırı ve savunma konumu alarak dizilirler. Oyuncular topu alıp koşarak, pas vererek ve ayakla vurarak taşırlar. Alanın her iki ucundaki çizgilere, kale çizgileri denir: Oyuncunun amacı, bir oyuncunun topla birlikte öbür takımın kale çizgisini geçerek sayı yapmasıdır.
Sayı yapmak: Bir oyuncu taşıdığı topla birlikte rakibin kale çizgisini aşınca ya da topu geçirdiği bir arkadaş, söz konusu çizgiyi geçince (touchdown yapma), takım altı sayı kazanır. Bir takım kale çizgisini topla geçmek yerine, topu rakip tarafından savunulan kalenin yatay direğinin üstü ile yan direklerin arasından ayakla vurarak geçirmeyi deneyebilir; takım, alan golü (fieldgoal) denilen bu durumda üç sayı kazanır. Kale direkleri, Amerikan futbolunun oynandığı her üç düzeyde de iki uç çizgisi üstündedir. Kolej futbolunda topu ayakla kaleden geçirmek bir sayı, ama koşu ya da pasla kale çizgisini geçirmek iki sayı kazandırır.
Oyunun oynanışı: Kolej maçları ya da profesyonel maçlar 60 dakika, lise maçları 48 dakikadır. Oyun iki yarıya bölünür, yanlar da, eşit olarak ikiye bölünür. Ancak, kronometre her sayıdan sonra ve cezalar, ölçmeler, yaralanmalar, oyun alanı dışına çıkmalar, yarım paslar nedeniyle sık sık durdurulduğu için, maçlar aslında çok daha uzun sürer. Takımların kısıtlı sayıda mola hakkı vardır; ama devre arasında dinlenmek için sahadan ayrılır, bu arada stratejilerini yeniden gözden geçirirler.
Oyun bir başlangıç vuruşuyla başlar; takımlardan birinin bir üyesi,yerdeki topa ayakla vurur. Başlangıç vuruşunu hangi takımın yapacağı, oyunun başında yapılan yazı-tura atışıyla saptanır. Daha sonraki oyunlaraysa, bir merkez (çenter) oyuncusunun, takımının topu ilerlettiği ve dizilme çizgisi denen noktada, topu bacaklarının arasından geriye geçirerek beklerden birine vermesiyle başlanır. Topla koşan oyuncuyu tutmak, savurmak,gövdeyle engelleyipyere düşürmek,oyun alanının dışına itmek, serbesttir. Vuruştan sonraki koşu sonunda topa sahip olan takımın 4 saldırı (scrimmage) hakkı vardır. Saldırı durumundaki takım harhangi bir "dört saldırı" döneminde topu 10 yarda ilerletmeyi başaramazsa, top karşı takıma geçer. Çoğunlukla kendi bölgesinde sıkışıp kalan ve 10 yarda aşmak için çok az şansı olan takım, rakibi kendi bölgesinde daha da geriletmek için topu degajla ya da ayak vuruşuyla rakibin alanının derinliklerine gönderir. Ancak savunma, oyunun herhangi bir noktasında bir pası keserek ya da topla koşan oyuncunun elinden düşürdüğü topu kaparak, topa sahip olabilir. Genelde, Amerikan futbolu takımlarının hem saldırı, hem savunma için uzmanlaşmış oyuncuları vardır ve bu oyuncular hakları olduğu halde, oyunun uzmanlıkları dışındaki bölümüne (saldırı oyuncuları savunmaya, savunma oyuncuları saldırıya) karışmazlar.
Malzeme: Amerikan futbolu oynamak için ana malzeme, uzun ekseni 28-28,6 cm, kısa ekseni 17,09-17,04 cm olan, oval, içi lastik, dışı deri kaplı bir toptur; ağırlığı 396,9- 425,25 gramdır. Ayrıca oyuncular, çeşitli tipte koruyucu donanımlarıyla modern gladyatörlere benzerler.
Not: Her oyun, oyun alanını enlemesine aşan ve topun savunma takımına en yakın olan bölümünden geçen dizilme çizgisinden başlar. Dizilme çizgisine bir yardalık mesafe içinde, en az yedi saldırı oyuncusu yer almalıdır.
