Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Bayrak

  • Okunma : 1103

BayrakBelirli renk, desen ve biçimiyle bir ulusu, kuruluşu, derneği, vb. simgeleyen kumaş. İlk bayrağın ne zaman kullanıldığı bilinmemekte, bayrağa benzer şeylerin ilk kez, insanların kentlerde yaşamaya başlamalarından ve düzenli ordular kurmalarından sonra kullanıldığı düşünülmektedir. Mısır'da, Çin'de yapılan arkeoloji araştırmaları, Eski Çağ uygarlıklarında bile bayrak kullanıldığını ortaya koymuştur. Bir direğe çekilen (ya da ucuna bağlanan) ilk bayrağın ipekli dokuma yapmayı çok eski tarihlerde bulan Çinliler tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Doğadaki varlıkların, genellikle yaban hayvanlarının simge olarak kullanıldığı bu bayraklardan sonra, çağdaş biçimiyle bayraklar, XII. yy'da Avrupa'da, kısa süre sonra da Japonya'da kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle Avrupa'da iki ya da üç renkten oluşan, düz ya da basit biçimde bölünmüş fon üstünde sülale armalarına ya da amblemlerine yer verilmiş, uzaktan kolayca seçilebilmeleri için daha çok karşıt renkler kullanılmıştır.

1789 Fransız Devrimi'nden sonraysa, özgürlük, kardeşlik, bağımsızlık, eşitlik, demokrasi, ulusçuluk, vb. kavramları simgeleyen desen ve renkler kullanılmaya başlanmıştır. Sözgelimi, Büyük Britanya bayrağında İngiltere, İskoçya ve İrlanda'nın koruyucu azizleri sayılan Aziz George, Aziz Andrew ve Aziz Patrick'in haçları biraradadır. Somali bayrağındaki beş yıldız", Somalilerin yaşadıkları beş eyaleti temsil eder. Sarı, mavi, kırmızı renkli Venezuela bayrağındaki renkler "Yeni Dünyacın zenginliğini (sarı), İspanya'dan kazanılan bağımsızlığı (kırmızı) ve okyanusu (mavi) simgeler. Çin bayrağında devrimi ve komünizmi simgeleyen kırmızı zemin üstünde, Çin'in imparatorluk döneminden bu yana ulusal rengi olan sarı renkte geleneksel beş yıldız yer alır. Adolf Hitler, 1930 yıllarında Almanya'da iktidara gelince, Alman liberal demokratlarının siyah-kırmızı-sarı (günümüzde Almanya bayrağındaki renkler) bayrakları yerine, "kan ve demiri", simgeleyen, Alman İmparatorluğu'nun XIX. yy 'da kullandığı siyah-beyaz-kırmızı bayrağı seçmiş, daha sonra bu bayrak üstüne partisinin amblemi olan gamalı haçı yerleştirmiştir.

Devletlerin yanı sıra, Kızılay, Kızılhaç, Kızılaslan, Kızıl David (İsrail), Birleşmiş Milletler, Avrupa Topluluğu, Olimpiyatlar, vb. dernek, örgüt ve kuruluşların da bayrakları vardır.

TÜRKLERDE BAYRAK

Müslümanlıktan önce Eski Türklerde her boyun, katı maddelerden yapılan, gönder ya da mızrağın ucuna takılan bir çeşit bayrak olan kendine özgü bir "alem"i vardı. Müslüman Türk devletlerindeyse, devletin ve hükümdarın belirtilerinin yanı sıra bayrak da kullanıldı. Osmanlı devletinde, donanma bayrakları, Mahmut I döneminde ve daha sonra yeşildi. Selim III, bayrağın rengini kırmızıya dönüştürürken, hilal biçimindeki ayın karşısına de sekiz köşeli bir yıldız ekletti. Yeniçeri ocağının kaldırılmasından (15 Haziran 1826) sonra, bayrak yerine "sancak" adı kullanılmaya başlandı. Kırmızı zemin üstüne hilal biçimli ay ve sekiz köşeli yıldızdan oluşan bayrak, XIX. yy'ın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nun resmî bayrağı olarak kabul edildi.Bayrak üstündeki yıldız, Abdülmecit döneminde beş köşeli hale getirildi. Saltanat kaldırılıp (1 Kasım 1922) cumhuriyet ilan edilince, yalnızca iki bayrak varlığını korudu: Ulusal bayrak; hilafet bayrağı. Hilafetin kaldırılmasıyla hilafet bayrağı da tarihe karıştı.

Günümüzdeki Türk bayrağı, 29 Mayıs 1936'da çıkarılan bayrak yasasıyla kesin biçimini almış ve boyutları kesin olarak belirlenmiştir. Türk bayrağının ölçülerinde temel birim bayrağın genişliğidir. Bayrak yasasına göre, Türk bayrağında, (1) dış ay merkezinin uçkurluğa uzaklığı genişliğin 1/2'sine, (2) ayın dış çemberinin çapı genişliğin 1/2'sine, (3) ayın iç ve dış merkezlerinin birbirine uzaklığı genişliğin 1/16'sına, (4) ayın iç çemberinin çapı genişliğin 2/5'ine, (5) yıldız çemberi ile ayın iç çemberi arasındaki uzaklık genişliğin 1/3'üne, (6) yıldız çemberi çapı genişliğin 1/4'üne, (7) bayrak boyu genişliğin 1 1/2'sine, (8) uçkurluk genişliği bayrak genişliğinin 1/30'una eşit olmalıdır.

Gene bayrak yasasına göre, bayrağın örneğini içeren bir madde ya da eşya, basılacak ve oturulacak yerlere serilemez; bayraktan perde, örtü, vb. dikilemez; bayrak yalnızca özel direk ya da göndere çekilebilir; direk ya da göndere çekilen bayrak, yırtık, delik, sökük, kirli, rengi solmuş, buruşuk olamaz.

Cumhurbaşkanlığı forsunun sol üst köşesinde, çember biçiminde dizilmiş, her biri günümüze kadar kurulmuş bağımsız Türk devletlerini simgeleyen 16 yıldız vardır; çemberin ortasındaysa, 17. bağımsız Türk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'ni simgeleyen 16 ışınlı bir güneş bulunur.