Bertrand Russell
(1872-1970). İngiliz düşünür, matematikçi ve yazar Bertrand Arthur William Russel, mantık ve matematik alanlarındaki çalışmalarının yanı sıra, uluslararası barış ve nükleer silahsızlanma konusundaki etkinlikleriyle de tanınır.
Russell, Monmouthshire’daki Trelleck’de soylu bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Büyükbabası John Russell iki kez İngiltere başbakanı olmuştu. Bertrand Russell özel eğitim gördükten sonra 1890’da Cambridge Üniversitesi’ne girdi. Özellikle matematik ve felsefe derslerinde çok başarılıydı. Bilginin sınırları üzerine yaptığı araştırmalarda idealist bir görüşteyken daha sonra Deneycilik’i benimsedi. Matematik ile mantık arasındaki yakın ilişkiyi göstermeye çalışan Russell’ın bu konuda The Principles of Mathematics (1903; “Matematiğin İlkeleri”) ve Alfred North Whitehead ile birlikte yazdığı Principia Mathematica (1910-13; “Matematiğin İlkeleri”) adlarında iki önemli kitabı vardır. Pasifist olan Russell, baskı ya da şiddete başvurmadan direnmekten yanaydı. Bunun doğal sonucu olarak savaşa karşıydı. 20. yüzyılın başlarındaki pasifist kampanyalara öncülük etti. 1916’da savaş karşıtı eylemlerinden dolayı 100 sterlin para cezasına çarptırıldı ve üniversitedeki görevine de son verildi. 1918’de bu yüzden altı ay hapis yattı.
Russell ahlak ve eğitim konusunda özgürlükçü düşüncelerden yanaydı. Daha 11 yaşındayken dinle ilgili kuşkuları olmuş, yaşamı boyunca hiçbir dine bağlanmamıştı. Eğitim Üzerine (On Education; 1926), Neden Hıristiyan Değilim (Why I am not a Christian; 1927), Mutluluk Yolu (The Conquest of Happiness; 1930) bu konularda yazmış olduğu kitaplardan bazılarıdır. 1927’de eşi Dora ile birlikte İngiltere’de Petersfield yakınlarındaki kırsal bir bölgede deneysel bir okul açtı. Çocukların baskıdan uzak, özgürce eğitilmesini öngören bu okul varlığını 1939’a kadar sürdürdü.
1931’de “lord” unvanı verilen Russell, II. Dünya Savaşı (1939-45) yıllarının büyük bir bölümünü ABD’deki çeşitli üniversitelerde konferanslar vererek geçirdi. 1944’te İngiltere’ye döndü ve Trinity College’da öğretim üyeliğine atandı. 1949’da kendisine Liyakat Nişanı verildi.
Russell 1950’lerden başlayarak felsefeden çok, uluslararası siyasetle ilgilenmeye başladı. Bikini Adası’nda yapılan hidrojen bombası denemelerini kınadı. 1950’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı. 1958’de yeni kurulan Nükleer Silahsızlanma Kampanyası’na (CND) katıldı ve örgütün başkanlığına seçildi. Bundan iki yıl sonra, pasif direniş eylemleri düzenlemeyi amaçlayan 100’ler Komitesi’ni kurmak amacıyla bu görevden ayrıldı. 1961 ’de önderlik ettiği kitlesel oturma eylemleri yüzünden yedi gün hapis yattı. 90 yaşını aşmış olan Bertrand Russell 1963’te dünya barışını sağlamakta daha etkili olabilmek için devlet başkanları ile ilişkiye geçerek Bertrand Russell Barış Vakfı’nı ve Atlantik Vakfı’nı kurdu.
ABD’nin Vietnam’a asker göndermesine şiddetle karşı çıkarak, 1966’da Stockholm’de savaş suçlarını simgesel düzeyde yargılamak için kurulan ünlü Russell Mahkemesi’nin fahri başkanlığını yürüttü.
Evlilik ve Ahlak (Marriage and Morale; 1929) ile Batı Felsefesi Tarihi' nin (History of Western Philosophy; 1946) yanı sıra birçok yapıtı dilimize çevrilen Russell’m Autobiography'sı (1967-70; “Özyaşamöyküsü”), neredeyse 100 yılı kapsayan bir yaşamın sürükleyici ve içtenlikli bir öyküsüdür.
