Çizim

• Okunma : 373

Bir nesneyi bir yüzey üzerinde çizgilerle göstermeye çizim denir. Bir çizimde biçim, çerçeve, yükseklik, genişlik, yuvarlaklık, ağırlık, hafiflik, hareket, renk, doku ve uzaklık gibi çok çeşitli öğeler yer alabilir. Çizimde en basit işaret noktadır. Ama noktaların bile kâğıt üzerinde düzenlenmesi çok değişik biçimler alabilir. Çeşitli boylardaki noktalar, çeşitli biçimlerde dizilebilir ya da tümü bir noktadan çevreye dağılacak gibi düzenlenebilir. Çizgiler de çok çeşitlilik gösterir; ince ya da kalın, uzun ya da kısa, düz ya da eğri, zikzaklı ya da kıvrımlı olabilir. Çizgileri yan yana getirebileceğimiz gibi, birkaç çizgiyi tek bir noktada da birleştirebiliriz. Bir ok ucu ya da bir bisiklet tekerleğinin telleri gibi düzenlenen çizgiler hareket izlenimi verir.

    Van Gogh’un Kaya adlı yapıtında, doğayı betimlemek için çizimin tüm biçimlerinden yararlandığını görüyoruz. Önemli olan, değişik çizgilerin bir arada kullanılışı değil, bunların anlatımı güçlendirecek bir biçimde kullanılmasıdır. Bu çizgiler, betimlenen nesnenin dokusunu duyumsamamızı, biçimini ve konumunu algılamamızı sağlar. İri kayalar arasından kıvrılarak uzanan taşlı patikaya, kumlu bir toprakta yetiştiği anlaşılan kısa ot kümelerine, resimde boydan boya uzanan sarp kayalara, zeytin ağaçlarının kıvrımlı dal ve yapraklarına dikkatle bakarsak, Van Gogh’un usta çizgilerinden, bu doğa parçasını oldukça iyi tanıyabiliriz. Resim yaparken her çizginin ne gibi bir işlevi olduğuna özellikle dikkat etmek gerekir.

    Bir çizginin iki ucunu birleştirirsek, kâğıt üzerinde belirli bir alanı kâğıdın öbür bölümünden ayırıp bir şekil çizmiş oluruz. Bu bir daire, kare ya da üçgen gibi basit bir şekil olabileceği gibi, büyük bir mürekkep lekesi gibi karmaşık bir şekil de olabilir. Bu şekli oluşturan çizgiye o şeklin dış çizgisi denir; şeklin içinde birçok başka çizgi de olabilir. Örneğin, bir el resmi çizdiğimizi düşünelim. Büyük bir olasılıkla önce parmakların kenarlarını ve uçlarını gösterecek çizgileri çizeriz. İşte bu, el resminin dış çizgisidir. Daha sonra avuçtaki çizgiler ve eklemler gibi, elin özelliklerini gösteren başka çizgiler çizilecektir. Sabanın tarlada açtığı oluklara benzeyen bu kırışıklıkları çizmeye başlayınca, nesnenin dokusunu ve bu dokudaki hareketleri çizgilerle anlatmaya başlamış oluruz.

    Çevremizdeki birçok şeyin dokusu bu şekilde çizgilerle belirtilebilir. Ağaç gövdesi ve ortadan kesilmiş lahana resimlerine bakalım. Lahanadaki çizgilerin kıvrımlarının ve ağaç gövdesindeki görece düzgün çatlakların gelişigüzel olmadığını; belirli noktalardan başlayan çizgilerin belli bir uyumla birbirini izlediğini görürüz.

    Dokuyu oluşturan çizgileri görebilmek için, doku kalıbı kâğıt üzerine çıkartılabilir. Bunun için, ilginç dokulu bir cisim üzerine ince bir kâğıt koyup, yumuşak bir kurşun kalemin ucunu bu kâğıda sürteriz. Böylece o cismin doku çizgileri kâğıda aktarılmış olur.

    Elektrik enerji hatlarını gösteren resme bakarsak, bu resmin değişik bir teknikle yapıldığını görürüz. Beyaz bir fon bütünüyle siyaha boyanıp, sonra bu fon üzerinde istenen şekli ortaya çıkartmak için siyah boya kazınmıştır. Bu yöntemde fonu değişik renklerle kat kat boyayıp sonra şekilleri az ya da çok derin kazıyarak, çeşitli renklerde şekiller yapmak da mümkündür. Bu resimdeki çizgiler ve şekiller göz alıcıdır. Çizgilerin çeşitliliği, yönleri ve çizgilerin oluşturduğu şekiller çizimi böylesine ilginç hale getirmiştir.

    Bir çizime derinlik kazandırmak için gölge kullanmak gerekir. Bunun için cisim üzerindeki ışıklı ve gölgeli alanlar değişik tonlarla belirtilir. Büyük ölçüde, çizimin neyle yapıldığına bağlı olarak, birçok gölge yapma yöntemi vardır. Gölge, 2B, 3B ve 4B numaralı yumuşak kurşunkalemler ya da aynı rengin değişik tonlanndaki mumboyalar kullanılarak yapılabilir. Resimde ışık ve gölge mürekkeple de belirtilebilir. Sık ya da aralıklı çizgiler çizerek de şekillere değişik tonlar verilebilir. Yan yana sık çizgiler çizildiği zaman, alttaki beyaz kâğıt daha az görünecek ve gölge koyulaşacaktır. Fırçayla yapılan gölgelendirmede, fırçaya az ya da çok boya alınarak değişik tonlar elde edilir.

    Aynı çizimde değişik çizim araçlarını deneyerek, en iyi sonuçların hangilerinden ve nasıl alındığını saptamaya çalışın. Kurşunkalem, tebeşir, mumboya ve dolmakalemin yanı sıra, tükenmezkalem, keçe uçlu kalem ve boya kalemiyle de çizim yapılabilir. Beyaz kâğıda çizmek yerine siyah ya da gri bir kâğıt kullanmak, gölgeleri olduğu gibi bırakarak aydınlık kısımları boyamak denenebilir. Bir resim kâğıdını karakalemle iyice boyadıktan sonra, parmağınızla ya da yumuşak bir silgiyle üzerine şekiller yapabilirsiniz.

    Van Gogh’un Kaya adlı yapıtı ya da enerji hatlarını gösteren resim, kendi içlerinde tamamlanmış, bütünlüğü olan çizimlerdir. Ama çoğu zaman çizim, daha sonra yapılması düşünülen resimlerin bir ön tasarımını oluşturur. Çünkü çizim, boyalarla uğraşmaya, kurumalarını beklemeye gerek kalmadan, şekilleri kısa sürede kâğıda geçirme olanağı verir. Görülen herhangi bir şeyin hemen kâğıda aktarılmasına taslak denir. Yanınızda bir kurşunkalemle küçük bir karalama defteri bulundurursanız çevrenizde gördüğünüz ilginç şeyleri defterinize çizmeyi deneyebilirsiniz. Taslak çizmek, ilerde yapılacak resimler için bilgi toplamaya yaradığı gibi, çevreye daha dikkatli bakmak ve eşyayı tanımak için de yararlıdır. Taslak yaparken cisimlerin boyutlarını çevresindeki öteki şeylerle karşılaştırmak, çizgilerin yatay ve düşey doğrultulara göre durumuna dikkat etmek, aydınlık ve gölge bölümleri doğru belirlemek gerekir. Bu şekilde yapılacak bir taslak çalışması resim yapma yeteneğini geliştirecektir.

    Bir arkadaşınızı beşer dakikalık kısa sürelerle karşınıza oturtarak, resmini çizmeyi deneyin. Başlangıçta beş dakika içinde pek bir şey yapamazsınız, ama giderek en önemli noktaları yakalamayı başardığınızı göreceksiniz. Ayrıca hızlı bir tempoyla çalışmakla çizgileriniz özgürlük ve hareketlilik kazanacaktır.

    Süpürgeye dayanmış duran kız resmine bakalım. Çabucak, silgi kullanmadan ve ayrıntıya önem vermeden çizilmiş bu taslakta, kızın süpürgeye gerçekten de yaslandığını görüyoruz.

    İnsan resmi çizerken genellikle çizime baştan başlanır ve birkaç çizgiyle vücudun ana çizgileri belirtilir. Beden çiziminde, başın boyu bir ölçüt olarak kullanılır. Erkek bedeninin boyu genellikle başının yedi ya da sekiz katı, kadın bedeni ise başının altı buçuk ya da yedi katı kadardır. Ayakların boyu genellikle başın boyu kadar olmalıdır. Bebeklerin boyları ise, başlarının ancak üç ya da dört katı kadardır. Çocuk büyürken beden başa göre daha fazla büyüyerek sonunda yetişkin insan boyutlarına ulaşır.

    Portre çizimine baş çizilerek başlanmalıdır. Yetişkin bir insanın gözleri, başının üstü ile çene ucu arasındaki uzaklığın ortasına düşer. Burun, gözler ile çenenin arasındaki uzaklığın ortasına kadar uzanır. Burnun bittiği yer ile çene ucu arasındaki uzaklığın ortasında ağız vardır. Kulaklar genellikle burun büyüklüğünde ve burun hizasındadır. Çocuk yüzündeki organlar küçük ve birbirine yakın, alın ise geniştir. Kuşkusuz, her insanın yüz yapısı birbirinden değişiktir ve bu ölçüler yalnızca bir genellemedir. Birbirinden değişik yüzleri inceleyin. İnsan yüzleri arasındaki farklılıkları abartarak karikatür çizmeyi deneyebilirsiniz.

Özel Çizimler

Teknik resim. Ev eşyası, makine ve ulaşım aracı gibi ürünlerin; ev, fabrika ve köprü gibi yapıların planlarının, tüm teknik özelliklerini ve ölçülerini belirtecek biçimde çizimine teknik resim denir. Teknik resim cetvel, gönye, pergel gibi çizim araçları kullanılarak yapılır.

    Ölçekli çizim. Gerçek boyutların belirli bir oranda küçültülmesiyle yapılan çizimlere ölçekli çizim, o orana da çizimin ölçeği denir. Örneğin, bir harita çizilirken ülke ya da kentin gerçek boyutlarıyla çizilmesi olanaksızdır. Bu nedenle haritacılar çizimlerini belirli bir ölçek kullanarak yaparlar. Haritadaki bir santimetrelik uzunluk gerçekteki kilometrelerce uzunluğu gösterir. Mimarlar ve iç mimarlar da yapıları, odaları ve ev eşyalarını belli bir oranda küçülterek ölçekli çizimler yaparlar. Havacılıkla ilgili haritalar ve uçakların uçuş çizelgeleri de ölçekli çizilir. Ölçekli çizimde kullanılan ölçek çizimin bir köşesinde belirtilir.

    Reklam çizimleri. Bir reklam film inin ya da ilanın bitmiş şekline ilişkin, önceden bir fikir vermek üzere hazırlanan taslaklara reklam çizimleri denir. Reklam çiziminde sanatçı ürünü tanıtıcı yazı ve resimleri ilgi çekici ve göze hoş görünecek bir düzenlemeyle bir araya getirir.