Duyum yoksunluğu
Duyum yoksunluğu, Bir insanın ya da bir hayvanın, bütün duyum uyaranları son derece azatıldığı ya da olabildiği kadar tekdüzeleştirildiği zaman ortaya çıkan durum. Duyum yoksunluğunun etkileri bilimsel yönden ilk olarak 1950 yıllarında, bir tecrit odasındaki yatakta yatan araştırma deneklerinin görme, işitme ve dokunmakla ilgili uyarılmalarını en aza indirmek için, görmeyi önleyen gözlüklerin, kulak tıkaçlarının, kol ve elleri örten örtülerin kullanılmasıyla araştırıldı. Başlangıç dönemi rahattı; ama ikinci ya da üçüncü güne gelindiğinde stres ve tekdüze koşullar belirgin duruma geldi. Normal, duyum girdilerinin bulunmaması karşısında, denekler huzursuz, dikkatlerini toplayamayacak ya da berrak düşünemeyecek, duygusal açıdan kararsız duruma geldiler ve bazen görsel sanrılar yaşadılar. Araştırmaya katılanların yarısı, kalmaları için kendilerine para ödendiği halde, iki gün içinde denemelerden çekildi.
O tarihten bu yana duyum yoksunluğunun olayları geniş biçimde araştırılmıştır. Duyum yoksunluğuna tepkileri bakımından kişilerin birbirinden farklı olmalarına karşılık, gene de bazı sonuçlar çıkarılabilir. Sözgelimi, görsel sanrılar bütün deneklerde ortaya çıkmamaktadır; ama ortaya çıkmaları durumunda, niteleyici bir biçimde, basit sanrılardan, karmaşık ve birey için anlam taşıyan sanrılara doğru gelişme gösterirler. Duyum yoksunluğu altında, düşünme ve dikkati toplamada saptanan güçlükler, rakam dizilerini hatırlamak gibi daha basit işlere karşıt olarak, belirsiz görsel sahnenin yorumlanması gibi bilişsel işlerde daha belirgin olur. Beynin elektrik etkinliğinde niteleyici değişikliklerin ortaya çıkması ve bazı kişilik özelliklerinin, duyum yoksunluğuna daha rahat katlanmayı sağladığı sonucuna varılması, belirlenen öbür bulgular arasındadır. Ayrıca, duyum yoksunluğunun, propagandaya duyarlılığı artırdığı da belirlenmiştir.
Duyum yoksunluğu konusunda elde edilen bu sonuçlar, sürekli olarak değişen duyumsal uyarılmanın, normal ruhsal ve sinirsel işlevler bakımından taşıdığı önemi ortaya koymaktadır. Duyum yoksunluğuna ilişkin çağdaş araştırmanın yöneldiği bazı konular arasında, beyin yıkama,akıl hastalıkları,algısal gelişme ve astronotlar ile derin deniz dalgıçlarının karşılaştıkları tekdüze koşullar sayılabilir.