Frederic Ve İrene Joliot-Curie
Fransız fizik bilginleri Marie ve Pierre Curie’nin kızları olan irene Joliot-Curie ile damatları Frederic JoliotCurie, bilim tarihinin Curie’lerden sonra en tanınmış çiftidir. Bu iki fizikçi hemen hemen bütün çalışmalarını birlikte sürdürmüş, nükleer fiziğe ortak katkılarıyla Nobel Kimya Ödülü’nü bölüşmüş ve dünya barışının en inançlı savunucularından olmuşlardır.
Paris’te doğan Frederic Joliot fizik m ühendisliği öğrenimini bitirdikten sonra, 1925’te Radyum Enstitüsü’nde Marie Curie’nin asistanı olarak çalışmaya başladı. Ertesi yıl Curie’ lerin büyük kızı irene ile evlenince de hocası Marie Curie’ye ve 20 yıl önce ölen Pierre Curie’nin anısına duyduğu derin saygı ve hayranlığın göstergesi olarak karısının soyadını kendi soyadına ekledi. O tarihten sonra birlikte çalışan Joliot-Curie’lerin bilime en büyük katkıları 1934’te yapay radyoaktifliği keşfetmeleridir.
1896’da Fransız fizikçi Henri Becquerel ilk kez uranyumda doğal radyoaktiflik olgusunu gözlemlemiş, ardından Curie’ler radyum, polonyum gibi öbür radyoaktif elementlerin varlığını saptamışlardı. Bu elementlerin çekirdeği çok hızlı parçacıklar ya da ışınlar yayarak kendiliğinden parçalanır ve sonuçta başka bir elemente dönüşür. Joliot-Curie’ ler, radyoaktif olmayan hafif elementlerin çekirdeklerini alfa ışınlarıyla bombardıman ederek bu parçalanmanın yapay yoldan da yaratılabileceğini ortaya koydular.
Yapay radyoaktifliğin bulunmasıyla, elementlerin doğada var olmayan radyoaktif izotoplarını elde etme olanağı doğmuştu. 1935 Nobel Kimya Ödülü, tıpta ve biyolojide yeni ufuklar açan bu buluşları nedeniyle Joliot-Curie’lere verildi. Bu radyoaktif dönüşüm sırasında açığa çıkan olağanüstü boyutlardaki enerjiyi insanlığın yararına sunmayı amaçlayan Joliot-Curie’ler 1939’da alfa ışınlarıyla ilk kez zincirleme çekirdek tepkimesini gerçekleştirdiler. Ama o yıl II. Dünya Savaşı başladığı için, bu tepkimenin ve nükleer enerjinin silah olarak kullanılabileceği kaygısıyla buluşlarını gizli tutmaya karar verdiler. Nükleer reaktör yapımına ilişkin bütün bilgileri, savaş bittikten sonra açılması koşuluyla mühürlü bir zarf içinde Fransız Bilimler Akademisi’ne sundular. Ertesi yıl Almanya Fransa’yı işgal ettiğinde de ülkelerinden ayrılmamakta direnerek Paris’te kaldılar ve bu bilgilerin Almanlar’ın eline geçmesini engellemek amacıyla nükleer tepkimeler üzerindeki bütün çalışmalarını durdurup yalnızca radyoaktif izotopların tıpta kullanım olanaklarını araştırdılar.
Frederic Joliot-Curie işgal altındaki Paris’te direniş hareketinin örgütlenmesinde etkin olarak görev aldı ve 1937’den beri profesör olarak ders verdiği College de France’taki laboratuvarında patlayıcı madde üreterek direnişçileri her yönden destekledi. Savaştan sonra da bir yandan Fransa’nın ilk nükleer reaktörünü yaparak ülkesinin nükleer enerji çalışmalarını yönlendirirken, bir yandan da Dünya Barış Konseyi’nin kurucu üyesi ve başkanı olarak bu enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılması için çok büyük çaba gösterdi. Aynı duyarlılığı ve sorumluluğu bölüşen irene Joliot-Curie de hem ülkesindeki nükleer enerji çalışmalarında, hem de Dünya Barış Konseyi’nde etkin olarak görev aldı.
1937’de Sorbonne’da fizik profesörlüğüne getirilen irene Joliot-Curie bu görevi ve annesinin kurduğu Radyum Enstitüsü’nün yöneticiliğini ölünceye kadar sürdürdü. Karısı öldükten sonra onun görevlerini de üstlenen Frederic Joliot- Curie ülkesinin Alman işgaline karşı direnişindeki yurtsever çabaları için savaş madalyasıyla, dünya barışına katkıları için de 1951’de Lenin Barış Ödülü’yle ödüllendirildi.
